TBMM Deprem Araştırma Komisyonu’nun hazırladığı raporda, Türkiye’de nüfus ve ekonomik aktivitenin zelzele riski yüksek kentlerde ağırlaştığı tespitine yer verilerek, zelzeleye dirençli kent planlaması yapılması istendi.
İstanbul başta olmak üzere, zelzele riski olan kentlere ağır göçün durdurulması ve kırsala dönüşün canlandırılması istenen TBMM zelzele raporunda kentsel dönüşüm için faiz dayanağı ve KDV indirimi ile ilgili tavsiyelerde de bulunuldu.
Milliyet’ten Lider Yılmaz’ın haberine bakılırsa, Komite raporundaki 6.7 milyon riskli yapının dönüşümünde kentsel dönüşüm modeli ayrıntılı ele alınırken finansman sorunu başta olmak üzere birtakım tespit ve teklifler özetle şöyleki sıralanıyor:
İstanbul başta olmak üzere, zelzele riski olan kentlere ağır göçün durdurulması ve kırsala dönüşün canlandırılması istenen TBMM zelzele raporunda kentsel dönüşüm için faiz dayanağı ve KDV indirimi ile ilgili tavsiyelerde de bulunuldu.
Milliyet’ten Lider Yılmaz’ın haberine bakılırsa, Komite raporundaki 6.7 milyon riskli yapının dönüşümünde kentsel dönüşüm modeli ayrıntılı ele alınırken finansman sorunu başta olmak üzere birtakım tespit ve teklifler özetle şöyleki sıralanıyor:
- Kentsel dönüşümün teşvik edilmesi gayesiyle mülk sahiplerine verilen faiz desteği oranı ile kredi ölçüsü arttırılmalı, vadeler uzatılmalı.
Faiz takviyesi; Merkez Bankası tarafınca hesaplanan konut kredilerine uygulanan ortalama faiz oranının yüzde 50’si temel alınarak belirlenmeli.
Kentsel dönüşüm için faiz takviyeli kredi kullandıracak bankalar ile Etraf ve Şehircilik Bakanlığı içinde yapılacak protokollerde kredi ödemelerinin, yapılan işin ilerleme oranlarını ve maliyetlerini gösteren pursantaj cetveline nazaran işi yürüten yüklenici firmaya hakediş bazında yapılmasını sağlayacak düzenleme yapılmalı.- Kentsel dönüşümde maliyeti düşüren yenilikler içeren yerli ve yavaşça yapı gereçlerinin kullanılmasını teşvik edecek biçimde KDV indirimi uygulanmalı.
Dünyanın çeşitli ülkelerinde kentsel yenileme ve güzelleştirme projelerinde kullanılmak üzere tasarlanan Vergi Artışına Dayalı Finansman Usulü (Tax Increment Financing-TIF) kentsel dönüşüme kaynak sağlamaya yönelik alternatif formüller içinde değerlendirilmeli. Bu finansman metodu ile bir bölgede altyapı projelerinin (metro, yavaşça raylı sistem vb.) yanı sıra üstyapı (park, rekreasyon) ve gibisi kamu projeleri sebebiyle bedel artışı meydana gelmesi durumunda bedel artışı üzerinden hisse alınarak kentsel dönüşümün finansmanında kullanılması sağlanmalı.
Memleketler arası finans kuruluşlarından uygun şartlı kaynak temin edilmeli, global ölçekte yüksek seviyede bulunan İslami fonlardan yararlanılmalı, kira sertifikası (sukuk) ihracı vb. sistemlerle ülkemize finansman çekilerek kentsel dönüşümde kullanılması sağlanmalı.
Deprem riski yüksek bölgelerdeki belediyelerin yıllık yatırım bütçelerinin yüzde 10’unu kentsel dönüşüm projeleri için ayırmaları sağlanmalı ve ayrılan kaynağın yerinde kullanılması için gerekli kontroller yapılmalı.
İmar planı değişikliği kararı bedel artış hissesi olarak tahsil edilen gelirlerden belediyelere aktarılan meblağlar kentsel dönüşüm projelerinde kullanılmalı.
Emlak vergisi gelirlerinden belirli oranda hisse, kentsel dönüşüme ayrılmalı.
Özellikle deprem açısından riskli olan kentlerde, nüfusun ve ekonomik aktivitenin ağırlaştığı görülmektedir. Çeve ve Şehircilik Bakanlığı’nın, hazırlık çalışmalarını sürdürdüğü Türkiye Mekânsal Strateji Planı’nda, kimi kentlerin istikrarsız büyümesine karşılık orta büyüklükteki kentlerin kalkınması, cazibelerinin artırılması, mümkünse yeni cazibe merkezlerinin oluşturulması ile kentlerin kademelenmesi gözden geçirilmeli. Zelzele senaryoları geliştirilmeli.
İstanbul başta olmak üzere zelzele açısından riskli olan kentlere ağır göç durdurulmalı ve zelzele riski azaltılmalı.
Kırsal canlandırma, kentlerimizde mevcut yapı ve nüfus yoğunluğunun azaltılmasına katkı sağlayacaktır. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’nca yürütülen Tarımköy uygulaması ile zelzeleye sağlam, inançlı konutlar ve öbür donatılar yapılarak vatandaşların hizmetine sunulmaktadır. Kırsala dönüşün hızlanması ve kentlerdeki nüfus yoğunluğunun azaltılması maksadıyla bu uygulamaların bilhassa deprem riskinin yüksek olduğu vilayetlerde yaygınlaştırılması sağlanmalı.
- Kentsel dönüşümde maliyeti düşüren yenilikler içeren yerli ve yavaşça yapı gereçlerinin kullanılmasını teşvik edecek biçimde KDV indirimi uygulanmalı.