JoKeR
Active member
İBRAHİM DEMİRCİ
Baki Süha Ediboğlu’nun şiirini Selahattin Pınar, hisarbuselik makamında aksak yöntemde bestelemiş. Bu hoş şarkıyı birinci kere Kâmuran Akkor’un sesinden dinlemiştim. Bu yazıya başlamadan evvel değişik seslerden kim bilir kaç defa dinledim. Müzik şöyleki:
Beni de alın ne olur, koynunuza anılar / Dolanıp kalayım bir an, boynunuza anılar / Yeriniz ne, yurdunuz ne? Benden bu biçimde endişeniz ne? / Duyuyorum sesinizi, kimi vakit derin bir kuyudan / Dinliyorum uzakları kalkıp derin bir uykudan / Beni de alın ne olur kolunuza anılar / Bu ömür tükenecek yolunuza anılar
Şarkıyı Zeki Müren’den dinlerken birinci mısrada “ne olur” sözlerini söylemeyişi dikkatimi çekti. Baki Süha’nın toplu şiirlerini yayıma hazırlayanların kitaba isim olarak “Beni de Alın Koynunuza Hatıralar”ı seçtiklerine nazaran şiirin aslında da bu sözler yok. Bir de şunu işittim: Öteki müzikçilerin “kimi zaman” diye seslendirdikleri söze Zeki Müren “bazan” demeyi tercih etmiş. Zeki Müren farkı!
Hayat Işık Artıran Hanımefendi’nin hazırladığı Şefik Can Anılar isimli eser, Şefik Can Dede’nin sonsuzluk yurduna göçüşünden 17 yıl daha sonra, 2022 yılının ocak ayında Sufi Kitap tarafınca yayımlandı. Fotoğrafların, çeşitli dokümanların suretlerinin ve indeksin de yer aldığı kitap, büyük uzunluk ve 528 sayfa. Çeşitli vakit içinderda yapılmış ses kayıtlarının çözümlenip yazıya aktarılmasıyla oluşan eser, Osmanlı devletinin son periyoduna ve cumhuriyet yıllarının dinî, siyasî, fikrî, idarî bir epeyce cephesine ışık tutan epey kıymetli tanıklıklar içeriyor. Ama yapıtın merkezinde Şefik Can’ın kişiselyetinin, tercihlerinin, yaklaşımları yer alıyor.
NECİP FAZIL VE NAZIM HİKMET DETAYI
Şefik Can Anılar, Haz. Parıltı Artıran, Sufi Kitap, Ocak 2022, 528 sayfa
Çabucak her sayfasını zevkle, ibretle, hayranlıkla, kimi vakit haşyetle okuduğum bu hayli pahalı çalışmanın indeksi -kitapta “Dizin” denmiş- özensizce hazırlanmış. Meselâ, dizinde Nâzım Hikmet’e ve Necip Fazıl’a yer verilmemiş. Hâlbuki Şefik Can, her iki şairden de sitayişle kelam ediyor. Nâzım Hikmet’in “Dergâhın Kuyusu” (s. 216-217) ve “Sesini Kaybeden Şehir” (s. 222) şiirlerini ve Necip Fazıl!ın “Kaldırımlar” şiirini anıyor, aktarıyor (s. 219).
Şefik Can’ın edebiyata ve sanata bakışı, ideolojileri, hatta din bağlılığını aşan bir genişlik taşıyor: “Bendeniz şairleri, edipleri, sağcı solcu, cürmü bucu diye ayıramam. bu biçimde bir kanıyı hakikat bulamam. Kültür, sanat, edebiyatın dini imanı olmaz. Bunlar insanlık âleminin ortak kıymetleridir. Peygamber Efendimiz, ‘Hakikat müminin yitik malıdır, nerde bulursa alsın’ demiştir. Hangi şairin şiiri hoşsa ister komünist olsun ister faşist, ne olursa olsun, onun şiirlerini hassasiyetle okurum. Birtakım hödükler Fuzuli’yi, Hâfız’ı, Mehmed Âkif’i yahut misal şairleri beğenmez. Kimi yobazlar da Nâzım Hikmet’i ve gibisi şairleri sevmez okumaz. Bendeniz şair olarak Nâzım Hikmet’i de severim, Fuzuli’yi de severim. Fuzuli eskidir diye onu ihmal edemem, sözler bana mahzur olmaz.” (s. 218)
“Kelimeler bana mahzur olmaz” tabirini anmışken Şefik Can’ın lisan öğrenmedeki göz kamaştırıcı çabasını anmak isterim: Arapça, Farsça, İngilizce, Almanca, Rusça… Sevdiği muharrirlerin, şairlerin yapıtlarını kendi lisanlarından okuma isteği sahiden hayran olunacak derecede.
Şefik Bey’in eşinin isminin Müşfika oluşunu da fazlaca latif bir lutf-i ilâhî saysak yeridir.
ORUÇ TUTTUĞUMUZ İÇİN AZARLANDIK
Hâtıralar’da dikkatimi çeken konulardan biri de şu oldu: Şefik Beyefendi, konuşurken vakit zaman, bir fazlaca muhafazakârın “uydurukça” sayıp söylemek şu biçimde dursun, işitmekten bile tevahhuş duyacağı sözcükleri rahatlıkla kullanabilmiş: “çeşitli olaylar, olağanüstü gerçekler, biroldukça çeviri, heyecanı ağır, kalabalık bir merasim, onur, unutamadığım bir anı”, vb.
Şefik Can’ın bilhassa askerlik ömrü boyunca şahit olduğu, önlemeye çalıştığı ve önlediği usulsüzlükler, yolsuzluklar ve failleri karşısında gereğince reaksiyon göstermeyişi, birtakım okuyucuları şaşırtabilir. Tasavvuf erbabının müsamahasını ve bağışlayıcılığını anlamakta zorlanabilirsiniz.
Harp Okulu’nda bir Ramazan ayında beş yüz bireyden elli kişi oruç tutmak ister. “Bir akşam iftar vakti, o gün nöbetçi olan hocamız Erzincanlı Miralay Mustafa Kemal geldi. Evvel ‘Siz ne yapıyorsunuz burada?’ diye sert bir biçimde sordu. Akabinde iftar yaptığımızı öğrenince ‘Sizler epeyce egoist çocuklarsınız. Cennete gireceğim diye, adeta ahırda aç bırakılan eşekler üzere, kendinizi yemekten içmekten alıkoyuyorsunuz. Bu hal sizin gereği üzere çalışmanıza, tatbikatta geri kalmanıza niye olacaktır,’ diyerek bizlere epeyce ağır kelamlar söylemiş oldu. Çok sevdiğimiz, bedel verdiğimiz bir hocamızdı. Çok üzüldük. her insanın inancı öteki doğal. O da ‘Laik bir devletin talebeleri oruç tutmaz,’ diye düşünüyordu. (s. 107-108).
Hatıralar’da epeyce sayıda mektup da yer alıyor. Kimileri kronolojik akış ortasında sunulmuş, bir kısmı da kitabın sonuna “Mektuplar” kısmına konmuş (s. 455-501). Mektupların asıllarına da tam olarak yahut kısmen yer verilmiş. Bunlarda az da olsa okuma yanlışları olmuş. örneğin, “taşarak sızacak” “dışarıya sızacak”, “neticeye varır” “netice verir” olmalıydı (s. 334). Ömer bin el-Fârız’ın beytinde de okuma veyahut dizgi yanlışı gördüm: “izâdetü” sözü “irâdetü” olacak, “hakemet” de “hakemtü” olmalı (s. 463).
Hâtıralar’dan anlaşıldığına bakılırsa merhum Şefik Can’a yazılan veya onun yazdığı mektuplar bu kitaptakilerden ibaret değil. İnşallah, hazretin mektuplaşmaları ayrıyeten kitaplaştırılır.
Hatıralar’ın yeni baskısında Farsça veyahut Arapça beyitlerin yahut cümlelerin çevirilerine de dipnotlar hâlinde yer verilse yeterli olur.
Hayat Parıltı Artıran Hanımefendi’ye bize bu biçimde değerli bir eser sundukları için şükranlarımı arz ediyorum.
Baki Süha Ediboğlu’nun şiirini Selahattin Pınar, hisarbuselik makamında aksak yöntemde bestelemiş. Bu hoş şarkıyı birinci kere Kâmuran Akkor’un sesinden dinlemiştim. Bu yazıya başlamadan evvel değişik seslerden kim bilir kaç defa dinledim. Müzik şöyleki:
Beni de alın ne olur, koynunuza anılar / Dolanıp kalayım bir an, boynunuza anılar / Yeriniz ne, yurdunuz ne? Benden bu biçimde endişeniz ne? / Duyuyorum sesinizi, kimi vakit derin bir kuyudan / Dinliyorum uzakları kalkıp derin bir uykudan / Beni de alın ne olur kolunuza anılar / Bu ömür tükenecek yolunuza anılar
Şarkıyı Zeki Müren’den dinlerken birinci mısrada “ne olur” sözlerini söylemeyişi dikkatimi çekti. Baki Süha’nın toplu şiirlerini yayıma hazırlayanların kitaba isim olarak “Beni de Alın Koynunuza Hatıralar”ı seçtiklerine nazaran şiirin aslında da bu sözler yok. Bir de şunu işittim: Öteki müzikçilerin “kimi zaman” diye seslendirdikleri söze Zeki Müren “bazan” demeyi tercih etmiş. Zeki Müren farkı!
Hayat Işık Artıran Hanımefendi’nin hazırladığı Şefik Can Anılar isimli eser, Şefik Can Dede’nin sonsuzluk yurduna göçüşünden 17 yıl daha sonra, 2022 yılının ocak ayında Sufi Kitap tarafınca yayımlandı. Fotoğrafların, çeşitli dokümanların suretlerinin ve indeksin de yer aldığı kitap, büyük uzunluk ve 528 sayfa. Çeşitli vakit içinderda yapılmış ses kayıtlarının çözümlenip yazıya aktarılmasıyla oluşan eser, Osmanlı devletinin son periyoduna ve cumhuriyet yıllarının dinî, siyasî, fikrî, idarî bir epeyce cephesine ışık tutan epey kıymetli tanıklıklar içeriyor. Ama yapıtın merkezinde Şefik Can’ın kişiselyetinin, tercihlerinin, yaklaşımları yer alıyor.
NECİP FAZIL VE NAZIM HİKMET DETAYI
Şefik Can Anılar, Haz. Parıltı Artıran, Sufi Kitap, Ocak 2022, 528 sayfa
Çabucak her sayfasını zevkle, ibretle, hayranlıkla, kimi vakit haşyetle okuduğum bu hayli pahalı çalışmanın indeksi -kitapta “Dizin” denmiş- özensizce hazırlanmış. Meselâ, dizinde Nâzım Hikmet’e ve Necip Fazıl’a yer verilmemiş. Hâlbuki Şefik Can, her iki şairden de sitayişle kelam ediyor. Nâzım Hikmet’in “Dergâhın Kuyusu” (s. 216-217) ve “Sesini Kaybeden Şehir” (s. 222) şiirlerini ve Necip Fazıl!ın “Kaldırımlar” şiirini anıyor, aktarıyor (s. 219).
Şefik Can’ın edebiyata ve sanata bakışı, ideolojileri, hatta din bağlılığını aşan bir genişlik taşıyor: “Bendeniz şairleri, edipleri, sağcı solcu, cürmü bucu diye ayıramam. bu biçimde bir kanıyı hakikat bulamam. Kültür, sanat, edebiyatın dini imanı olmaz. Bunlar insanlık âleminin ortak kıymetleridir. Peygamber Efendimiz, ‘Hakikat müminin yitik malıdır, nerde bulursa alsın’ demiştir. Hangi şairin şiiri hoşsa ister komünist olsun ister faşist, ne olursa olsun, onun şiirlerini hassasiyetle okurum. Birtakım hödükler Fuzuli’yi, Hâfız’ı, Mehmed Âkif’i yahut misal şairleri beğenmez. Kimi yobazlar da Nâzım Hikmet’i ve gibisi şairleri sevmez okumaz. Bendeniz şair olarak Nâzım Hikmet’i de severim, Fuzuli’yi de severim. Fuzuli eskidir diye onu ihmal edemem, sözler bana mahzur olmaz.” (s. 218)
“Kelimeler bana mahzur olmaz” tabirini anmışken Şefik Can’ın lisan öğrenmedeki göz kamaştırıcı çabasını anmak isterim: Arapça, Farsça, İngilizce, Almanca, Rusça… Sevdiği muharrirlerin, şairlerin yapıtlarını kendi lisanlarından okuma isteği sahiden hayran olunacak derecede.
Şefik Bey’in eşinin isminin Müşfika oluşunu da fazlaca latif bir lutf-i ilâhî saysak yeridir.
ORUÇ TUTTUĞUMUZ İÇİN AZARLANDIK
Hâtıralar’da dikkatimi çeken konulardan biri de şu oldu: Şefik Beyefendi, konuşurken vakit zaman, bir fazlaca muhafazakârın “uydurukça” sayıp söylemek şu biçimde dursun, işitmekten bile tevahhuş duyacağı sözcükleri rahatlıkla kullanabilmiş: “çeşitli olaylar, olağanüstü gerçekler, biroldukça çeviri, heyecanı ağır, kalabalık bir merasim, onur, unutamadığım bir anı”, vb.
Şefik Can’ın bilhassa askerlik ömrü boyunca şahit olduğu, önlemeye çalıştığı ve önlediği usulsüzlükler, yolsuzluklar ve failleri karşısında gereğince reaksiyon göstermeyişi, birtakım okuyucuları şaşırtabilir. Tasavvuf erbabının müsamahasını ve bağışlayıcılığını anlamakta zorlanabilirsiniz.
Harp Okulu’nda bir Ramazan ayında beş yüz bireyden elli kişi oruç tutmak ister. “Bir akşam iftar vakti, o gün nöbetçi olan hocamız Erzincanlı Miralay Mustafa Kemal geldi. Evvel ‘Siz ne yapıyorsunuz burada?’ diye sert bir biçimde sordu. Akabinde iftar yaptığımızı öğrenince ‘Sizler epeyce egoist çocuklarsınız. Cennete gireceğim diye, adeta ahırda aç bırakılan eşekler üzere, kendinizi yemekten içmekten alıkoyuyorsunuz. Bu hal sizin gereği üzere çalışmanıza, tatbikatta geri kalmanıza niye olacaktır,’ diyerek bizlere epeyce ağır kelamlar söylemiş oldu. Çok sevdiğimiz, bedel verdiğimiz bir hocamızdı. Çok üzüldük. her insanın inancı öteki doğal. O da ‘Laik bir devletin talebeleri oruç tutmaz,’ diye düşünüyordu. (s. 107-108).
Hatıralar’da epeyce sayıda mektup da yer alıyor. Kimileri kronolojik akış ortasında sunulmuş, bir kısmı da kitabın sonuna “Mektuplar” kısmına konmuş (s. 455-501). Mektupların asıllarına da tam olarak yahut kısmen yer verilmiş. Bunlarda az da olsa okuma yanlışları olmuş. örneğin, “taşarak sızacak” “dışarıya sızacak”, “neticeye varır” “netice verir” olmalıydı (s. 334). Ömer bin el-Fârız’ın beytinde de okuma veyahut dizgi yanlışı gördüm: “izâdetü” sözü “irâdetü” olacak, “hakemet” de “hakemtü” olmalı (s. 463).
Hâtıralar’dan anlaşıldığına bakılırsa merhum Şefik Can’a yazılan veya onun yazdığı mektuplar bu kitaptakilerden ibaret değil. İnşallah, hazretin mektuplaşmaları ayrıyeten kitaplaştırılır.
Hatıralar’ın yeni baskısında Farsça veyahut Arapça beyitlerin yahut cümlelerin çevirilerine de dipnotlar hâlinde yer verilse yeterli olur.
Hayat Parıltı Artıran Hanımefendi’ye bize bu biçimde değerli bir eser sundukları için şükranlarımı arz ediyorum.