Solan bahçenin son bülbülüydü

JoKeR

Active member
Enver Hanım’la Hacı Cemil Efendi’nin evlatlarının en küçüğü, “son kesen” Alâeddin Yavaşça 1 Mart 1926’da, “Ben koyu Kilisliyim, koyu Kilisli olarak yaşadım, koyu Kilisli olarak bu yaşlara geldim ve koyu Kilisli olarak Allah’a ısmarladık diyeceğim” kelamlarıyla anlattığı Kilis’te dünyaya gelir. Duyduğu birinci dünya sesi, Hacı Cemil Efendi’nin yordam ve erkanı ile kulağına okunan ezandır. Süt çocukluğu evresinde oldukcaça ağlayan Alâeddin’i susturabilecek tek ses bir daha babası Hacı Cemil Efendi’nin musikiye merakından aldığı bir gramofonda çalan Tanburi Cemil Bey’in bir plak serisidir. Alâeddin ağlarken babası gramofona bir plak koyar, Tanburi Cemil Bey’i duyan Alâeddin susar. Plak bitip de musiki kesilince Alâeddin tekrar ağlar, babası plağı yeniden koyar. Musiki ile çabucak hemen beşiğinde tanışan Alâeddin Yavaşça’nın plaklardan ezberine aldığı eserler, Cemaleddin ağabeyinin okuduğu müzikler, Salime ablasının çaldığı ud ile biyoloji hocası Zihni Çelikalp’ten aldığı Batı müziği eğitimi onun birinci gözağrıları olur. bu biçimdece çocukluk senelerından taşıyarak geldiği mûsikî bağlılığı, gönlünde kopmaz bir biçimde yer edinir.



ÜLKÜSÜNE KAVUŞTU

Alaeddin Yavaşca’nın başarılarında, musikinin hekimliğine, hekimliğinin de musikiye büyük katkıları olduğu aşikardır. Bunun en çarpıcı örneklerinden biri Bayan Hastalıkları ve Doğum ihtisasını almasıdır. Kendisi, “Dede Efendi’nin ruhunun yardımı ve aracılığı, bana bu imkanı hazırlamıştır” der. Mehmet Eryılmaz’ın direktörlüğünde çekilen “Dünden Yarına Musiki İnsanlarımız” belgeselinde olayı tatlı lisanıyla bize nakleder. Alaeddin Yavaşca bir görüşmede Prof. Tevfik Remzi Kazancıgil önünde müzik söyleyince meşk daha sonrasında hocası onu odasına çağırır, “Senin hekimliğinin inkişafı yanında musiki istidadının da körelmemesi, himaye edilmesi lazım. Bayan doğumcu olmak istersen bu himayeyi benden görürsün” der. Bir ihtisas yapma dileğiyle tıbbiyeyi bitirmek üzere olan Alâeddin Yavaşça, Dede Efendi’yi icrası vesilesiyle uzmanlığa alınır. Tam kırk yıl süren hekimlik hayatını 1990’da noktalarken, “İdealime kavuştum” der Alâeddin Yavaşça, hem meslekte hem musikide.

Yavaşça Ailesi, Alâeddin Yavaşça nannesi Enver Hanım’ın kucağında


MEŞK HALKASININ SON ZİNCİRİ

Meşk geleneği, bir eğitim ahlakıdır. Alâeddin Yavaşça, kendine has üslubu ortaya koymakla geleneği devam ettirdiği için meşk zincirinin son halkasıdır. O her vakit şöyleki düşünmüştür: “Bu bilgi bana hocamdan aktarıldı. Allah’ın emanetidir, en düzgün bilen Allah’tır, ben Allah’ın dilediği kadar bilirim. Bildiğimi de benden talep eden bireye sonuna kadar, ne biliyorsam aktarmakla mükellefim.” Alâeddin Yavaşça’ya bakılırsa talebe, hocasını sevmeli ve hocasına inanmalıdır. Kazım Uz’dan meşkeden Sadeddin Kaynak, Hacı Kerami Efendi’den meşkeden Zeki Arif Ataergin ve Hanende Ethem Nuri Bey’den meşkeden Münir Nureddin Selçuk, Alaeddin Yavaşca’nın istifade ettiği hocalarıdır. Bu birlikteliklerin getirdiği meşk meclisleri onun musikisindeki gelişimin temellerinden biridir. Ona göre meşk, musikinin aşkla bütünleşen gelişmesinin niçinidir. Epey gönül seyahatinden daha sonra sadece icracılıkla yetinmez ve 654 besteye de imzasını atar. Beşerinin ruhunu musiki sanatının derinliklerinde arayan bir yapının son temsilcilerinden Alâeddin Yavaşça, müzik dünyasında yalnızca sesinin hoşluğunun yansıması ile değil, güfte ve besteleriyle bütünleşen ufkunda öğrendiklerini veren öğretici vasfıyla da öne çıkar.

TÜRK MUSİKİSİNİN ÇINARI

Onbeş yılı aşkın bir süre boyunca Alâeddin Yavaşça hocayı yakından tanıma ve değerli vakit içinderını kendisiyle paylaşma fırsatı bularak 450 sayfalık biyografisini kaleme alan Hasan Oral Şen, kitabında Alâeddin Yavaşça’dan şu biçimde bahseder: “Alaeddin Yavaşca Türk kültür ve sanatının temel direklerinden biri olan musikimizde; dünün göz kamaştıran parıltılarını, bugünlere ve yarınlara üstün musiki zevki ve kabiliyetiyle taşımıştır. Türk Musikisi’nin bugününü, geçmişle gelecek içinde kolay geçilebilecek bir köprü haline getirmeyi büyük bir maharetle başarmıştır. Kökünü tarihin derinliklerine salmış, oradan beslenen ve ömrü asırlarla fakat tabir edilebilen Türk Musikisi çınarının hem ulu bir gövdesi, birebir vakitte hayli yeni sürgün vermiş bir kısmı olabilmiştir.”

Alâeddin Yavaşça bir gün Cengiz Solakoğlu’nu yanına çağırır ve hayatı boyunca biriktirdiği mütevazi mal varlığı ile 654 yapıtının telif hakkını TEGV’e bağışlamak istediğini şu biçimde tabir eder, “Ben inançlı bir ailenin çocuğu olarak Kilis’te dünyaya geldim. Şu yahut bu niçinle inancımın gereğini tam manasıyla yerine getirdiğim söylenemez. Kimi eksikliklerim oldu fakat biliyorum ve inanıyorum ki şanlı Allah beşere ve topluma hizmet edenleri affeder, bağışlar. Ben de tabip ve müzisyen olarak Türk toplumuna ve Türk kültürüne hizmet ettim. Artık mütevazi birikimimi çocukların eğitimi için bağışlayacağım ve ben yarın fani dünyadan göç ettikten daha sonra da kabrimde huzur ortasında olacağım.”

“Akıbet göçtü Yavaşça Alem-i manaya Ruhunu teslim eyledi ol ulu mevlaya” mısralarını mezar taşında yer edilmesini vasiyet eden Alâeddin Yavaşça’nın için AKM ortasında yer alan müzik platformunda Yavaşça’nın anısını yaşatmak için bir köşe hazırlanacağını da söylemekten memnuniyet duyuyoruz…

SİNAN SİPAHİ
Üstadla olmak büyük talih


Doksan beş yaşında hayata veda eden Alâeddin Yavaşca stil ve hal konusunda Münir Nurettin Selçuk, Zeki Arif Ataergin,Sadeddin Kaynak ve değerli bestekârlardan yaralanması kararında edindiği musiki zevkini, klasik musikinin kıymetli yapıtlarının de etkisiyle birleştirmiş ve bu zevki kendi hamuruyla yoğurup biçim ve tutumunu oluşturmuştur. Bu, bununla birlikte, kendisinden daha sonraki insanların da takip ettiği ve edeceği bir hal, üslup olmuştur. Klasik çizgiden taviz vermeyen Yavaşca icracılığı, besteleri, yetiştirdiği öğrencilerle musikimizi geleceğe taşıyan isimlerden birisi olmuştur. Yüzseneler evvelden günümüze ulaşan meşk zincirleri onun şahsında birleşmişti. Büyük üstadla birebir çağda hayatış olmak büyük talih. Allah rahmet eylesin…

Recep Tayyip Erdoğan ile açılış merasiminde


PROF. DR. MUSTAFA TAHRALI
Sesine muhabbet kuşu dillendi


Prof. Dr. Alâeddin Yavaşca hoca ile birinci tanışmam, kendisinin bestelemesi için hazırladığım 12 makamlı Segâh Kâr-ı Nâtık güftesini bestelemesi vesîlesyle 1994 Kasım’ında oldu. Bestenin notası elime geçince, kendisini telefonda arayıp “Hocam, gönlünüze, elinize sıhhat. Teşekkür ederim. Bestenizi notaya bakıp okuyamam. Sanki bir gün Konservatuar’a gelsem benim için seslendirir misiniz?” diye sordum. Lutfedip kabul etti ve Maçka’da Konservatuar’daki odasında buluşmak üzere randevu verdi. O gün hava apansızın soğumuş, binanın kaloriferi de o gün yanmamıştı. Bina ve sınıflar soğuktu. Hoca yanında kanun çalan bir talebesi ve elinde ortasında “muhabbet kuşu” olan kafesle bir arada boş bir sınıfa girdik. Kafesi uygun bir yere yerleştirdikten daha sonra, talebesinin kānunu eşliğinde Segâh Kâr-ı Nâtık’ını seslendirdi. Soğuktan olacak herbiçimde kuşun hiç sesi şimdi çıkmamıştı. Hoca ikinci kere okumaya başlayınca muhabbet kuşu da dillendi, şakımaya başladı, âdeta Hoca’ya eşlik etti. İcrâ bitince “Güftede makam sayısı daha fazla olsa güzel olurdu, lakin bu da az sayılmaz” dedi. Bunun üzerine ben de içimden daha epey makamlı ikinci bir kâr-ı nâtık güftesi hazırlamaya niyetlendim. Teşekkür edip yanlarından ayrıldım. On beş-yirmi gün daha sonra hazırladığım 24 makamlı Dügâh Kâr-ı Nâtık güftesini kendisine ulaştırdım. Mutlu oldu. Kısa vakitte besteledi. CRR Konser Salonunda talebeleriyle birlikte seslendirdi. Bizlere bu “Armağan”ı, OMAR’a bu vesîle ile teşekkür etmek isterim. Mûsikîmize büyük hizmetleri ve katkısı olan Hoca’yı tekrar rahmet ve minnetle anarım.



AYTEN YAVAŞÇA
Islıkla yapılan bestelerin sonu


Daima bir arada onunla bir dönemin kapandığına şahit oluyoruz, hislerimiz hayli ağır. Onsuz her şey hayli güç olacak. Birbirimize günaydın deyip güne birlikte başlayamayacağımızı biliyorum. En sıcak havada bile ceketini çıkarmayan, kravatını çözmeyen, epeyce nazik insan yok artık. Artık meskenden çıkarken de iki yanağımdan öpemeyecek, o gelince iki yanağından öpüp onu karşılayamayacağım. Islıkla yapılan besteler de olmayacak.

Eşi, Ayten Yavaşça ile bir arada


Lisana kolay 61 yıllık hayat arkadaşım, can yoldaşım, her şeyim…Yok artık.

Mehpare Çelik bizim için onlar “Mütemmim cüz”dür sıkıntısı. Lakin şimdi…

(Eşi Ayten Yavaşça’nın cenaze merasimi konuşmasından alıntıdır)

PROF. YALÇIN ÇETİNKAYA
Solan bahçenin son bülbülü idi


Alâeddin Yavaşca hocamızı altmışlı yılların sonlarında, TRT radyosundaki icrâlarıyla tanıma fırsatı buldum, onun harika icrâsı yardımıyla kulağım ve kalbim mûsikîmize ısındı… Alâeddin Yavaşca ismi, çocukluğumu da yanıbaşıma getiriveren bir semboldür benim için. Türk mûsikîsine olan ilgi ve kalbî sıcaklığımın en kıymetli kişiselyetlerinden biri hiç elbet Alâeddin Yavaşça’dır. Alâeddin Yavaşca’yı anlamak için bestekârı şekillendiren “İstanbul mûsikî geleneği”nin nasıl bir gelenek ve ne üzere özelliklere sahip olduğunu daha güzel anlamak gerekmektedir. Münir Nureddin Selçuk ve Hâfız Sâdeddin Kaynak üzere hem bestekâr ve tıpkı vakitte hânende olarak Yavaşça, bu biçimdesine esaslı bir mûsikî geleneğinin son temsilcisiydi. Mûsikî eğitimine meşk metodu ile ve hocası merhum Zeki Ârif Ataergin’in dizleri tabanında, kabiliyetini ortaya koyarak başlamış, İbnulemin Mahmud Kemal, sonrasındasında da Hakkı Sühâ Gezgin ve Selâhaddin Tanur’un konut toplantı ve meşkleriyle, feyz aldığı Nuri Halil Poyraz, Mesud Cemil, Münir Nureddin Selçuk ve Hâfız Sâdeddin Kaynak ile gelişip kemâle ermiştir. Sevgili hocamız lisandan lisana dolaşan yapıtlarıyla, bilgi ve deneyimiyle, öğrencileriyle, tabibliğiyle, beyefendiliğiyle yüksek kalitedeki bestekârlığı ve sanatkârlığı ile kendisini aslına bakarsan isbat ettiği üzere, ömrünü mûsikî kültürümüze vakfetmiş örnek bir kişiselyet idi. Mûsikî kültürümüzün ruhunu kaybetmeye yüz tuttuğu, mükemmel mîrâsımızın bilgisiz ve menfaatperest ellerde heder edildiği devirlerde Alâeddin hocamızın ehemmiyeti belirginleşiyor. Sevgili Alâeddin hocamız, artık solmaya yüz tutmuş bu bahçenin son bülbülüydü. Vefâtı, mûsikî kültürümüz için epey büyük bir kayıptır. Müziğinde da söz ettiği üzere; “Artık bu solan bahçede bülbüllere yer yok” Allah rahmet eylesin, yeri cennet olsun.



Saadettin Kaynak ile bir arada


DR. METİN ERİŞ
Türk mûsikîsinde klâsik bir hançere ve bestekâr


Milliyetçiler Derneği, Kültür Ocağı, Aydınlar Ocağı üzere çeşitli kurumlarda hizmet verirken etrafıma giren bir epey ünlü isim içinde Alâeddin Yavaşça’yı da bulmuştum. Çok sık olmasa da bir ortaya geldiğimiz bu sohbetlerde çeşitli bahisler konuşulurken bâzen ortam eski günlere, anılara ve tanıdık yakın etrafa gelirdi. İşte bu biçimde Alâeddin hocanın anlattıkları benim açımdan daha bir tat kazanıverirdi. Çünkü gençlik ve de yetişme senelerında öylesine müstesnâ isimlerle bir ortada olma bahtını yakalamıştı ki. Onlardan birtakım anılar nakletmesi, eksiksiz ve dikkatli Türkçesi ile insanı tıpkı onun sesinden rastgele bir beste dinler üzere diğer ufuklara hakikat alıp gdolayırdü. Nevzad Atlığ’ın 50’nci Sanat Yıldönümü toplantısında kendisinden icra ricasında bulunduk. Merasim günü yaklaşırken ıstırapla öğrendiğimse Yavaşça’nın ağır bir ameliyat geçirdiği, büyük ihtimâlle katılamayacağı idi. Kederim iki açıdandı. Birincisi Yavaşça’nın ameliyâtı önemli idi. İkincisi, hem Nevzad Atlığ hem Yavaşça, bu merasimde bir arada olmayı o kadar istiyorlardı ki! Toplantı günü gelip çatmıştı. Bir de baktık ki, daha 15 gün evvel ameliyattan kalkan Alâeddin Yavaşça eşiyle birlikte salondaydılar. Sevinmiştik, lakin onu hastalık ötürüsıyla zorlayacak “icrâ” ricâsında bulunamazdık. Program tam noktalanma safhasına gelmişti ki Yavaşça’nın yerinden hafifçeçe kalkarak sahneye yanlışsız yürümeye başladı. Kendisine biraz yardımcı olarak sahneye çıkmasını sağladım. O, öylesine vefâ ve sevgi yüklü bir insandı ki sahneye çıkınca, saz heyetine dönerek dostu için okumak istediği besteyi lisana getirdi. Yalnızca 15 gün evvel ağır bir ameliyattan kalkmış olan Yavaşça, olağan vakit içinderda bile insan aklına sakinlik verecek bir derûnîlik içerisinde sahnede âdeta şakıyordu. yıllardır kendilerine çeşitli sebeplerle hayranlık duyduğum bir insanın, bir diğer veçhesini daha tanımıştım.





M.Cemil, A. Sami Toker, Y. Bacanos, S. Erguner, C. Çağla ile birlikte
 
Üst