JoKeR
Active member
Ahmet Yesevi Üniversitesi Rektör Vekili Prof. Dr. Cengiz Tomar ile Türk dünyasındaki eğitim ve kültür ortamını konuştuk.
Uzun bir müddetdir Kazakistan’da, Ahmet Yesevi Üniversitesi’nde bakılırsav yapıyorsunuz. Türk dünyası ile irtibatımıza dair gözlemlerinizle başlamak istiyorum…
Prof. Dr. Cengiz Tomar
Eğitim alanında en eski üniversite Ahmet Yesevi Memleketler arası Türk Kazak Üniversitesi. Bağımsızlıktan daha sonrasında 1994’de iki ülkenin paydaşlığıyla kurulmuştur. Ana yerleşkesi Kazakistan’ın Türkistan kentinde olmakla bir arada Kazakistan’da Almatı, Çimkent ve Kentav ile Ankara’da ünitelerimiz mevcut. Günümüzde tıp ve diş hekimliği dahil her alanda 15.000’in üzerinde öğrencisi var. Türk dünyasının her yerinden 20 ülkeden 30’un üzerinde özerk cumhuriyetlerden öğrencilerimiz burslu olarak okumakta, Türkçe ve Kazakça lisanını öğrenmekteler. Halka da Türkçe öğretmekte ve çeşitli kurslar düzenleyerek Türkistan’a hizmet etmektedir. Bugüne kadar 90.000’in üzerinde mezunumuzu dünyanın her yerinde çalışmakta. bir daha 1995’te Kırgızistan’ın başşehri Bişkek’te kurulan Manas Türkiye Kırgızistan Üniversitesi var. Bunun haricinde her yıl yüzlerce Kazak öğrenci Türkiye’ye eğitim için gitmekte. Bunların bir kısmı Yurt Dışı Türkler Başkanlığı bursu, bir kısmı da kendi imkanları ve öbür burslarla Türkiye’de okumaktalar. Türk dünyasında bir epeyce üniversitede Ulusal Eğitim Bakanlığımız tarafınca gönderilen öğretmen ve okutmanlar Türkçe öğretmekteler. Bir de Yunus Emre Enstitüleri mevcut. Orta öğretim alanında Kazakistan, Azerbaycan ve Kırgizistan’da fazlaca sayıda olmamakla birlikte çeşitli orta öğretim kurumlarımız var. Diyanet işleri Başkanlığı’nın Kırgızistan ve Azerbaycan’da İlahiyat Fakülteleri bulunmakta. Ayrıyeten Türk dünyasından fazlaca sayıda öğrenci Türkiye Diyanet Vakfı takviyesiyle çeşitli İmam Hatip liselerinde tahsil görmekteler. Yükseklisans ve doktorada da Türkiye burslarıyla bugüne kadar on binlerce öğrenci eğitim görmüş durumdalar.
TÜRK DİZİLERİ ÇOK TANINAN
Türk dünyasında Türkiye’deki muharrir ve yapıtların gereğince tanındığını düşünüyor musunuz?
Maalesef gereğince tanınmıyor. Bunun önündeki en büyük mahzur alfabe ve Türk lehçeleri içindeki farklılıklar. Maalesef Türk edebiyatının değerli isimleri şu ana kadar başka Türk lehçelerine çevrilmemiş durumda.
Türk devletlerinin kültürel olarak daha da yakınlaşması için birinci basamakta yapılacaklar konusunda teklifleriniz nelerdir?
Bence en kıymetli adım Türk cumhuriyetlerinin Latin alfabesine geçmesi. Şayet alfabe ortak hale gelirse bu lehçelerin birbirini vakit içerisinde anlaması daha kolay hale gelecek. Türk dizileri de bu manada bölgede fazlaca tanınan.
EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA TÜRK DÜNYASINDA ENTEGRASYON
Geçen Kasım ayında Türk Kurulu, Türk Devletleri Teşkilatı’na dönüştü ve tepede 2040 Türk Dünyası Vizyon Dokümanı ortaya kondu. Bu teşebbüslerin ülkelerin kültürel atmosferine ne üzere katkısı olacaktır?
Bu tepede alınan kararlar içinde eğitim ve kültür alanındakiler kıymetli bir yekûnu oluşturuyor. Kazakistan’ın Türkistan kentinde Türk dünyasına yayın yapan memleketler arası bir televizyon kanalı kurulması, ortak bir yüksek öğretim alanı oluşturulması, teşkilat üyesi ülkelerin yüksek öğretim alanında Orhun Değişim programının güçlendirilmesi ve ortaöğretimde öğrenci değişim programlarının hazırlanması tarafında alınan kararlar da bilhassa eğitim ve kültür alanında Türk dünyasında entegrasyonun sağlanması konusunda umut vadetmekte. bir daha Türk Üniversiteler Birliği’nin (TÜRKÜNİB) Özbekistan, Kırgızistan ve Türkiye’den yeni üniversitelerin iştirakiyle genişlemesi, Türkiye Maarif Vakfı (TMF) Türk dünyasında kuracağı okulların kuruluş prosedürlerinin kolaylaştırılması ve “Ortak Türk Tarihi” “Türk Dünyası Coğrafyası” ve “Ortak Türk Edebiyatı” ders kitaplarının hazırlanması ile ilgili olarak alınan kararlar takdire şayan.
Uzun bir müddetdir Kazakistan’da, Ahmet Yesevi Üniversitesi’nde bakılırsav yapıyorsunuz. Türk dünyası ile irtibatımıza dair gözlemlerinizle başlamak istiyorum…
Prof. Dr. Cengiz Tomar
Eğitim alanında en eski üniversite Ahmet Yesevi Memleketler arası Türk Kazak Üniversitesi. Bağımsızlıktan daha sonrasında 1994’de iki ülkenin paydaşlığıyla kurulmuştur. Ana yerleşkesi Kazakistan’ın Türkistan kentinde olmakla bir arada Kazakistan’da Almatı, Çimkent ve Kentav ile Ankara’da ünitelerimiz mevcut. Günümüzde tıp ve diş hekimliği dahil her alanda 15.000’in üzerinde öğrencisi var. Türk dünyasının her yerinden 20 ülkeden 30’un üzerinde özerk cumhuriyetlerden öğrencilerimiz burslu olarak okumakta, Türkçe ve Kazakça lisanını öğrenmekteler. Halka da Türkçe öğretmekte ve çeşitli kurslar düzenleyerek Türkistan’a hizmet etmektedir. Bugüne kadar 90.000’in üzerinde mezunumuzu dünyanın her yerinde çalışmakta. bir daha 1995’te Kırgızistan’ın başşehri Bişkek’te kurulan Manas Türkiye Kırgızistan Üniversitesi var. Bunun haricinde her yıl yüzlerce Kazak öğrenci Türkiye’ye eğitim için gitmekte. Bunların bir kısmı Yurt Dışı Türkler Başkanlığı bursu, bir kısmı da kendi imkanları ve öbür burslarla Türkiye’de okumaktalar. Türk dünyasında bir epeyce üniversitede Ulusal Eğitim Bakanlığımız tarafınca gönderilen öğretmen ve okutmanlar Türkçe öğretmekteler. Bir de Yunus Emre Enstitüleri mevcut. Orta öğretim alanında Kazakistan, Azerbaycan ve Kırgizistan’da fazlaca sayıda olmamakla birlikte çeşitli orta öğretim kurumlarımız var. Diyanet işleri Başkanlığı’nın Kırgızistan ve Azerbaycan’da İlahiyat Fakülteleri bulunmakta. Ayrıyeten Türk dünyasından fazlaca sayıda öğrenci Türkiye Diyanet Vakfı takviyesiyle çeşitli İmam Hatip liselerinde tahsil görmekteler. Yükseklisans ve doktorada da Türkiye burslarıyla bugüne kadar on binlerce öğrenci eğitim görmüş durumdalar.
TÜRK DİZİLERİ ÇOK TANINAN
Türk dünyasında Türkiye’deki muharrir ve yapıtların gereğince tanındığını düşünüyor musunuz?
Maalesef gereğince tanınmıyor. Bunun önündeki en büyük mahzur alfabe ve Türk lehçeleri içindeki farklılıklar. Maalesef Türk edebiyatının değerli isimleri şu ana kadar başka Türk lehçelerine çevrilmemiş durumda.
Türk devletlerinin kültürel olarak daha da yakınlaşması için birinci basamakta yapılacaklar konusunda teklifleriniz nelerdir?
Bence en kıymetli adım Türk cumhuriyetlerinin Latin alfabesine geçmesi. Şayet alfabe ortak hale gelirse bu lehçelerin birbirini vakit içerisinde anlaması daha kolay hale gelecek. Türk dizileri de bu manada bölgede fazlaca tanınan.
EĞİTİM VE KÜLTÜR ALANINDA TÜRK DÜNYASINDA ENTEGRASYON
Geçen Kasım ayında Türk Kurulu, Türk Devletleri Teşkilatı’na dönüştü ve tepede 2040 Türk Dünyası Vizyon Dokümanı ortaya kondu. Bu teşebbüslerin ülkelerin kültürel atmosferine ne üzere katkısı olacaktır?
Bu tepede alınan kararlar içinde eğitim ve kültür alanındakiler kıymetli bir yekûnu oluşturuyor. Kazakistan’ın Türkistan kentinde Türk dünyasına yayın yapan memleketler arası bir televizyon kanalı kurulması, ortak bir yüksek öğretim alanı oluşturulması, teşkilat üyesi ülkelerin yüksek öğretim alanında Orhun Değişim programının güçlendirilmesi ve ortaöğretimde öğrenci değişim programlarının hazırlanması tarafında alınan kararlar da bilhassa eğitim ve kültür alanında Türk dünyasında entegrasyonun sağlanması konusunda umut vadetmekte. bir daha Türk Üniversiteler Birliği’nin (TÜRKÜNİB) Özbekistan, Kırgızistan ve Türkiye’den yeni üniversitelerin iştirakiyle genişlemesi, Türkiye Maarif Vakfı (TMF) Türk dünyasında kuracağı okulların kuruluş prosedürlerinin kolaylaştırılması ve “Ortak Türk Tarihi” “Türk Dünyası Coğrafyası” ve “Ortak Türk Edebiyatı” ders kitaplarının hazırlanması ile ilgili olarak alınan kararlar takdire şayan.