Türk sineması 108 yaşında: Birinci örnek ‘Ayastefanos’taki Rus Abidesi’nin Yıkılışı’

JoKeR

Active member
14 Kasım 1914’te çekilen “Ayastefanos’taki Rus Abidesi’nin Yıkılışı” sineması sinemamızın da başlangıcı sayıldı. Temelinde o devir Osmanlı idi ve Osmanlı’nın öteki coğrafyalarında da sinemalar çekilmişti lakin Cumhuriyet’in kurucu iradesi 1914’ü başlangıç kabul etti.

Geçtiğimiz 14 Kasım, bir asırdan fazla vakittir hayatta olan Türk Sinemasının doğum günü idi. Sessiz sedasız geldi, geçti. Ekseriyetle de o denli oluyor. 100. yılımız dahî hakkıyla kutlanamamıştı. her neyse, gelelim konumuza…

Türk sineması, dünyada 1895’te başlanan sinema üretimi ve gösterimi seyrinde en kıymetli merkezlerden biri olmaya adaydı. Bilhassa coğrafyası ve birikimi prestijiyle yapılabilirdi fakat olmadı. Çünkü çabucak her 10 yılda bir bölgesel ve ulusal meseleler yaşandı. Sinemanın gelişmesine dair siyasi iradeler de tahlil üretmeyince, neredeyse kendiliğinde oluşan bir sinema kelam konusu oldu.

Bazı periyotlar sinemada hareketlenmeler oldu. Çoklukla süreksiz idi. 1970’lerin başında sinema üretimi en yüksek düzeyine çıktı. 300 sinema bandına dayandı. Lakin sokak olayları, siyasi ortam, darbe, vs gelişmeler sinemamızı tabana çekti. bir daha canlanma için 1990’lar beklendi. Ortada Ulusal Sinema örneği birkaç sinema haricinde (Bize Nasıl Kıydınız, Minyeli Abdullah, vs) gişede hareketlilik olmadı. Bilhassa 2005’e gelindiğinde yasal düzenlemeler, fonlar, dayanaklar ve global tesir sebebiyle sinemamız hareketlendi. Hâlâ istenen düzeyde olmasa da Türk sinemasının dünyanın sayılı sanayi merkezlerinden biri olduğunu söylemek mümkün.

HANGİ DEVİR NE YAŞANDI?

1930’a kadar Türkiye’de 25 sinema çekilir. daha sonrasında 1940-1950’lerle birlikte ‘Yönetmenler Dönemi’ denen periyot başlar ve üretim artar. daha sonra malum darbeler ve ekonomik buhranlar sinemaya mani olur. Lakin sinemacılar her şeye karşın üretmeye devam eder. Datalara göre 1914’ten beri Türkiye’de 7.500 civarı sinema çekildi. Yıllık neredeyse 70 sinema demek oluyor bu. 1922-1939 yılları içinde çekilen 29 sinemanın 22’sinin Muhsin Ertuğrul’a ilişkin olmasının haricinde genel olarak sinemamızda önemli iniş çıkışlarla birlikte daima üretim olur.

Sinemamızın en verimli yılları 1970’lerin başları ve 2015 daha sonrasıdır. En epeyce sinema çekilen 1972 yılında 270’den çok sinema çekildi ve rekor kırıldı. 1990’ların başında ise yılda 10 sinemadan az üretimle sinemamız durma noktasına gelir. Ve tabana vurmanın daha sonrasında 2000’ler tam bir zıplamaya niye olur. Bilhassa 2005 daha sonrası yükselen ivme 2018’de rekorlarla tamamlanır. daha sonrasında ise salgın sürecinin de tesiri ile duraklama yaşanır. Şimdilerde sinemamız bir daha toparlanmaya başlamış görünüyor.

Nollywood sinema çekimlerinden


NOLLYWOOD’U DUYDUNUZ MU?

Ülkemizdeki görünümün ne manaya geldiğini yorumlayabilmek için dünyadaki duruma da bakmak lazım.

Dünyada en epeyce sinema üretilen ülke iddia edeceğiniz üzere ABD. Hollywood’da yılda 400-500 civarı sinema üretiliyor. şüphesiz bunlar uzun metraj olup sinema ağına katılanlar. ABD’yi Bollywood takip ediyor. Hint sinema sanayisinde de yılda 400 civarı sinema çekiliyor. Pekala, üçüncü ülkeyi iddia edebilir misiniz? Çok sıkıntı. Çünkü inanması sıkıntı lakin dünyada en çok sinema çekilen 3. ülke Nijerya. Ve dala de Nollywood deniyor. Birden fazla düşük bütçeli (5-10 bin dolar) olsa da ülkede daima bir üretim kelam konusu. Bilhassa Afrika’nın merkezi pozisyonunda diyebiliriz.

SİNEMAMIZ GÜZEL LAKİN DİZİLERİMİZ REVAÇTA

Ülkemizde ise 150 civarı sinema çekiliyor. Dizi dalı bunun haricinde. Dizileri de sayarsak bölüm kıyaslaması değişir. Lakin merkezimizde sinema sinemaları var. Malumunuz Türk dizileri Hollywood’dan daha sonra dünyada en çok izlenen ve 700 milyon şahsa ulaşan tesire sahip. Türk sinema sinemaları için tıpkı şeyden bahsetmek mümkün değil. Türkiye’de üretilen sinemaların yurt dışı gösterimi son senelerda artsa da dizilerden çok uzakta.

Çin son periyotta üretim ve gösterim açısından önemli artış gösterdi. Paris’te yılda 110 sinema çekiliyor lakin birçok yabancı. Ülke sineması bilgilerini tek sıralamaktan fazla genel bir tablo çizmek önemli olan. Türkiye, sanayi noktasında gitgide yükselen ivmeye sahip.

DİJİTAL İLE DEĞİŞMEMEK MÜMKÜN MÜ?

Ve son bir vurgu da dijitale yönelik… Zira dijital mecralar yakında üretim datalarını baştan aşağı değiştirecek. Sinema salonunda vizyona girmese de dijital için üretilen ve tıpkı anda dünyanın dört bir yanındaki milyonlarca beşere ulaşan sinemalar çizelgeyi değiştirecek. İşte bu noktada yerli dijital mecralar ehemmiyet kazanacak. Ve olağan olarak yabancı mecraların Türkiye’de faaliyete geçmesi ve üretime yönelmesi de…

Neticede…

108 yılı geride bırakan sinemamız bölgesel ve global tesirlerle inişli çıkışlı grafiği dijital ile birlikte değiştirebilir. Yakın gelecekte sinemanın teknoloji ile bir arada üretim ve izleme alanlarının dönüşeceğini de düşünürsek, 118 yaşında sinemamızda bahsederken başlıkları değiştireceğimizi öngorebiliriz.
 
Üst