Uzun vakittir erken seçim senaryoları konuşuluyor. Bir görüşe nazaran Erdoğan’ın erken seçimden öbür bir çıkış yolu yok. Hatta Anayasa’nın 101’inci unsurundaki “Cumhurbaşkanı iki sefer seçilebilir” hususuna dayanarak, daha evvel 2014’te ve 2018’de Cumhurbaşkanı seçilen Erdoğan’ın, fakat erken seçim kelam konusu olursa yeniden aday olabileceğini savunanlar var. Öbür görüş ise Erdoğan’ın elinden geldiği ve nefesi yettiği sürece seçimi tarihinde yapmaya çalışacağı istikametinde. Ben çok erken başlayan bu tartışmaların en başından beri ikinci görüşün gerçekçi olduğunu, yani erken seçim yapılmayacağını düşünüyorum.
İktidarın ve Erdoğan’ın boğazına kadar girdiği, herkesi de birlikteinde içine çektiği iktisat batağından yakın vadede rastgele bir seçimle çıkması mümkün değil. En son kamuoyu yoklamaları da MHP ile oluşturduğu Cumhur İttifakı’nın yakın vadede bir seçimde çoğunluğu kaybedeceğini gösteriyor. Hal bu biçimdeyken, mecliste erken seçim sonucu için gerekli olan 5’te 3 çoğunluğun sağlanması mümkün değil. Bu çoğunluk da AKP ve MHP sıralarından 102, haydi BBP’nin de bir oyunu sayacak olursak, 101 fire verilmeden mümkün değil. İktidarın kaybedileceği, Beştepe’ye veda edilmesini gerektirecek bir kararı Erdoğan ve Bahçeli niye göze alsınlar ki?
Erdoğan’ın seçim sistemini değiştirip, birinci cinste yüzde 51 yerine çoğunluğu sağlayanın cumhurbaşkanı seçilmesi yoluyla iktidarı garantilemek üzere bir teşebbüsü olur mu? Bu da Anayasa değişikliği gerektiriyor. Bu formül de, muhalefetin destekleyeceği bir değişiklik olamaz elbette.
HDP hakkındaki kapatma davası
Erdoğan ve ortağının şu anki tek gayesi, Cumhuriyet’in 100’üncü yılına denk gelen 2023’teki seçimlere yatırım yapmak, bu seçimleri alabilmek için elde ne imkân var ise kullanmak.
HDP hakkında Anayasa Mahkemesi’nde açılan kapatma davası da bu yolda atılan adımlardan biri. Parti kapatmalara alışık bir ülkeyiz. Siyaset bu biçimde durumlarda çabucak yeni bir partiyle yoluna devam edebiliyor. Kendisi de bu mevzuda tecrübe sahibi olan iktidar bu ihtimali HDP’li 451 bireye siyaset yasağı getirilmesini sağlayarak aşmaya çalışıyor. bu biçimdelikle seçimlerde kilit rol oynadığını tekraren göstermiş bir partinin örgütü ve mümkün adayları da sahniçin silinmek isteniyor. Bu davada ön savunmasını veren HDP’nin dikkat çektiği kıymetli bir nokta, belgeye giren biroldukça ifadeyi alan eski başsavcı İrfan Fidan’ın bugün Anayasa Mahkemesi (AYM) üyesi olması. Yani bir nevi ihsas-ı rey durumu ortaya çıkıyor. HDP AYM’ye son atanan hâkim olan İrfan Fidan’ın bu davada oy hakkı olmasına karşı çıkıyor. Bu ortada, MHP önderi Bahçeli’nin de Anayasa Mahkemesi üzerinde “kapatma” üzere tehditlerle baskı kurmaya çalıştığını hatırlatalım.
Ülkedeki ekonomik tablo
İktidar önündeki bir buçuk yılı bu cinsten, hukuku siyasete alet ettiği siyasi hareketlerin yanında, popülist kimi teşebbüslerle de kullanmak istiyor. Suriye’deki askeri varlığı artırmak, yeni harekatlarla çatışma alanını büyüterek milliyetçi hisleri kamçılayacak bir ortam yaratmak da bu taktiklere dahil, minimum fiyata ve emekli maaşlarına artırım da. Lakin iktidarın girdiği çıkmaz sokaktan kurtulması kolay değil. Enflasyona yenilmeyecek düzeyde yeni bir taban fiyat vaadinde bulunan iktidara sormak gerekiyor: örneğin maaşlar bugün belirlense, artırımı sizin Ekim 2021’e dair yüzde 19,89’luk yıllık enflasyon hesabınıza bakılırsa mi, yoksa bağımsız Enflasyon Araştırma Kümesi’nin vardığı yüzde 49,87’lik enflasyon oranına bakılırsa mi yapacaksınız? Kulislerde son 45 yılın en yüksek artırımının geleceği konuşuluyor. Bu artışın çalışana ve patrona yansımalarını ise iktidar pek düşünmek istemiyor. BBC Türkçe‘de Ayşe Sayın’ın yazdığı, sayıları 6 milyonu bulan Erken Emeklilikte Yaşa Takılanlar’ın (EYT) problemini çözme ve emekli maaşlarında 3600 gösterge artışı planları da iktidarın 2023’e kadar belini doğrultma teşebbüsleri içinde olabilir. Ne var ki iktidar bir cebe koyduğunu, öbür cepten alıyor. Her alanda üst üste gelen artırımlara ek olarak, vergi, harç ve cezalardaki artışı belirleyen bir daha değerleme oranının yüzde 36,2 olarak belirtildiğına dikkat çekelim.
İktisatta büyüme sayılarıyla hava atmayı seven Cumhurbaşkanı’nın, cari açığı kapatma maksadından öbür bir şeye hizmet etmesi imkânsız faiz siyaseti da onu aşağı çektikçe çekmekte. Bu siyasette ısrar ederse 2023’te ne biçecek, orası başka mevzu.
Erdoğan üçüncü sefer aday olabilir mi?
Erdoğan’ın erken seçim olmadığı takdirde üçüncü kere seçilemeyeceği görüşüne gelecek olursak… Bu görüş, Anayasa’nın 116’ncı unsurundaki “Cumhurbaşkanının ikinci periyodunda Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir” kararına dayandırılıyor. Bu karar sahiden de Erdoğan’a üçüncü sefer aday olma imkânını veriyor.
Ne var ki, memleketin en ehil Anayasa profesörlerinin görüşünün bilakis, Erdoğan ve iktidar ortağı Bahçeli bu kararın miladını 2017’de cumhurbaşkanlığı sistemine geçilen Anayasa değişikliğiyle başlatıyor. Bu yoruma bakılırsa, Erdoğan yeni sistemde 2018’de birinci sefer seçilmiş oluyor. ötürüsıyla Cumhur İttifakı’nda hesaplar, Erdoğan’ın 2023’te de seçilmesi, mecliste kâfi çoğunluk sağlanması ve bu yolla erken seçime gidilerek, Erdoğan’ın bir kere daha aday olması, seçilmesi üzerine yapılmıştı. Anayasa değişikliği bu senaryo için imkân tanısa da iktidarın oy kaybı ve Erdoğan’ın sıhhat durumundaki gözle görülür değişim niçiniyle, şimdilik yalnızca 2023 gayesine odaklanıldığını düşünebiliriz. özetlemek gerekirsesı, bu ekonomik şartlarda, Erdoğan cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturduğu sürece, ufukta bir erken seçim görünmüyor.
Önümüzdeki bir buçuk yıl iktidar için kendini toparlama hareketiyle geçecek. Muhalefetin de memleketin mukadderatını değiştirmek açısından altın bir fırsat olan bu süreyi uygun bir stratejiyle kullanımı gerekiyor.
Banu İnanç
© Deutsche Welle Türkçe
İktidarın ve Erdoğan’ın boğazına kadar girdiği, herkesi de birlikteinde içine çektiği iktisat batağından yakın vadede rastgele bir seçimle çıkması mümkün değil. En son kamuoyu yoklamaları da MHP ile oluşturduğu Cumhur İttifakı’nın yakın vadede bir seçimde çoğunluğu kaybedeceğini gösteriyor. Hal bu biçimdeyken, mecliste erken seçim sonucu için gerekli olan 5’te 3 çoğunluğun sağlanması mümkün değil. Bu çoğunluk da AKP ve MHP sıralarından 102, haydi BBP’nin de bir oyunu sayacak olursak, 101 fire verilmeden mümkün değil. İktidarın kaybedileceği, Beştepe’ye veda edilmesini gerektirecek bir kararı Erdoğan ve Bahçeli niye göze alsınlar ki?
Erdoğan’ın seçim sistemini değiştirip, birinci cinste yüzde 51 yerine çoğunluğu sağlayanın cumhurbaşkanı seçilmesi yoluyla iktidarı garantilemek üzere bir teşebbüsü olur mu? Bu da Anayasa değişikliği gerektiriyor. Bu formül de, muhalefetin destekleyeceği bir değişiklik olamaz elbette.
HDP hakkındaki kapatma davası
Erdoğan ve ortağının şu anki tek gayesi, Cumhuriyet’in 100’üncü yılına denk gelen 2023’teki seçimlere yatırım yapmak, bu seçimleri alabilmek için elde ne imkân var ise kullanmak.
HDP hakkında Anayasa Mahkemesi’nde açılan kapatma davası da bu yolda atılan adımlardan biri. Parti kapatmalara alışık bir ülkeyiz. Siyaset bu biçimde durumlarda çabucak yeni bir partiyle yoluna devam edebiliyor. Kendisi de bu mevzuda tecrübe sahibi olan iktidar bu ihtimali HDP’li 451 bireye siyaset yasağı getirilmesini sağlayarak aşmaya çalışıyor. bu biçimdelikle seçimlerde kilit rol oynadığını tekraren göstermiş bir partinin örgütü ve mümkün adayları da sahniçin silinmek isteniyor. Bu davada ön savunmasını veren HDP’nin dikkat çektiği kıymetli bir nokta, belgeye giren biroldukça ifadeyi alan eski başsavcı İrfan Fidan’ın bugün Anayasa Mahkemesi (AYM) üyesi olması. Yani bir nevi ihsas-ı rey durumu ortaya çıkıyor. HDP AYM’ye son atanan hâkim olan İrfan Fidan’ın bu davada oy hakkı olmasına karşı çıkıyor. Bu ortada, MHP önderi Bahçeli’nin de Anayasa Mahkemesi üzerinde “kapatma” üzere tehditlerle baskı kurmaya çalıştığını hatırlatalım.
Ülkedeki ekonomik tablo
İktidar önündeki bir buçuk yılı bu cinsten, hukuku siyasete alet ettiği siyasi hareketlerin yanında, popülist kimi teşebbüslerle de kullanmak istiyor. Suriye’deki askeri varlığı artırmak, yeni harekatlarla çatışma alanını büyüterek milliyetçi hisleri kamçılayacak bir ortam yaratmak da bu taktiklere dahil, minimum fiyata ve emekli maaşlarına artırım da. Lakin iktidarın girdiği çıkmaz sokaktan kurtulması kolay değil. Enflasyona yenilmeyecek düzeyde yeni bir taban fiyat vaadinde bulunan iktidara sormak gerekiyor: örneğin maaşlar bugün belirlense, artırımı sizin Ekim 2021’e dair yüzde 19,89’luk yıllık enflasyon hesabınıza bakılırsa mi, yoksa bağımsız Enflasyon Araştırma Kümesi’nin vardığı yüzde 49,87’lik enflasyon oranına bakılırsa mi yapacaksınız? Kulislerde son 45 yılın en yüksek artırımının geleceği konuşuluyor. Bu artışın çalışana ve patrona yansımalarını ise iktidar pek düşünmek istemiyor. BBC Türkçe‘de Ayşe Sayın’ın yazdığı, sayıları 6 milyonu bulan Erken Emeklilikte Yaşa Takılanlar’ın (EYT) problemini çözme ve emekli maaşlarında 3600 gösterge artışı planları da iktidarın 2023’e kadar belini doğrultma teşebbüsleri içinde olabilir. Ne var ki iktidar bir cebe koyduğunu, öbür cepten alıyor. Her alanda üst üste gelen artırımlara ek olarak, vergi, harç ve cezalardaki artışı belirleyen bir daha değerleme oranının yüzde 36,2 olarak belirtildiğına dikkat çekelim.
İktisatta büyüme sayılarıyla hava atmayı seven Cumhurbaşkanı’nın, cari açığı kapatma maksadından öbür bir şeye hizmet etmesi imkânsız faiz siyaseti da onu aşağı çektikçe çekmekte. Bu siyasette ısrar ederse 2023’te ne biçecek, orası başka mevzu.
Erdoğan üçüncü sefer aday olabilir mi?
Erdoğan’ın erken seçim olmadığı takdirde üçüncü kere seçilemeyeceği görüşüne gelecek olursak… Bu görüş, Anayasa’nın 116’ncı unsurundaki “Cumhurbaşkanının ikinci periyodunda Meclis tarafınca seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde, Cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilir” kararına dayandırılıyor. Bu karar sahiden de Erdoğan’a üçüncü sefer aday olma imkânını veriyor.
Ne var ki, memleketin en ehil Anayasa profesörlerinin görüşünün bilakis, Erdoğan ve iktidar ortağı Bahçeli bu kararın miladını 2017’de cumhurbaşkanlığı sistemine geçilen Anayasa değişikliğiyle başlatıyor. Bu yoruma bakılırsa, Erdoğan yeni sistemde 2018’de birinci sefer seçilmiş oluyor. ötürüsıyla Cumhur İttifakı’nda hesaplar, Erdoğan’ın 2023’te de seçilmesi, mecliste kâfi çoğunluk sağlanması ve bu yolla erken seçime gidilerek, Erdoğan’ın bir kere daha aday olması, seçilmesi üzerine yapılmıştı. Anayasa değişikliği bu senaryo için imkân tanısa da iktidarın oy kaybı ve Erdoğan’ın sıhhat durumundaki gözle görülür değişim niçiniyle, şimdilik yalnızca 2023 gayesine odaklanıldığını düşünebiliriz. özetlemek gerekirsesı, bu ekonomik şartlarda, Erdoğan cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturduğu sürece, ufukta bir erken seçim görünmüyor.
Önümüzdeki bir buçuk yıl iktidar için kendini toparlama hareketiyle geçecek. Muhalefetin de memleketin mukadderatını değiştirmek açısından altın bir fırsat olan bu süreyi uygun bir stratejiyle kullanımı gerekiyor.
Banu İnanç
© Deutsche Welle Türkçe