JoKeR
Active member
Mesleğe yeni başladığım senelerda artık yavaş yavaş popülerliğini kaybetmeye başlamış olan Unkapanı Kasetçiler Çarşısı’na birkaç sefer haber yapmak için gittiğimi hatırlıyorum. Ünlülerin ayağı kesilmiş olsa da hala bir epey ünlü firmanın bir mağazası bu çarşıdaydı. Lakin yıllar ortasında tek tek bu dükkanlar da kapılarına kilit vurdu. Geçtiğimiz haftalar izlediğim Unkapanı Plakçılar Çarşısı belgeseli beni yinedan bu çarşıya götürdü. Direktör Tayfun Belet imzalı belgesel bugün mukadderatına terk edilmiş Plakçılar Çarşısı’nın kapısını bir daha açıyor. Unkapanı-Bitmeyen Masal ismini taşıyan belgeselde umutlarını hala çıkaracakları albüme başlamış ve bu çarşıyı terk etmemiş garibanların trajikomik kıssalarını anlatıyor. Belgeselin öyküsünü Tayfun Belet’ten dinledik. Buyrun.
Unkapanı Kasetçiler Çarşısı’nı çekme fikri nasıl ortaya çıktı?
İstanbul Manifaturacılar Çarşısı 6. Blok… yani nam-ı öteki “Unkapanı Plakçılar Çarşısı”. Bizler aslına bakarsanız bu çarşıda hayallerine ulaşanları izlemiş, dinlemiştik televizyonlarda, radyolarda… Pekala ya öbürleri? Hayallerine ulaşamayanlar… Sahi kimdi onlar? Ya Unkapanı? Artık ne biçimde o duvarları altından sanılan, herkesi ünlü eden büyülü masalın yeri? İşte tüm bu sorulara karşılık aramak üzere sinemacı içgüdüsüyle tuttum çarşının yolunu… Unkapanı: Bitmeyen Masal, şöhret seyahatinin binlerce figüranına bir hürmet duruşu olmalıdır diye düşündüm.. Büyük hayallerle Unkapanı’nda albüm yaptıktan daha sonra hayallerine ulaşamayan yüzlerce hatta binlerce insan var. Hepsinin albümleri, kasetleri dükkanların depolarında. 20 yıllık 30 yıllık albümler. Ve hala türkü barlarda, pavyonlarda, üçüncü sınıf gazinolarda, sokaklarda müzik söyleyenler… Hayallerine ulaşabilmek için öteki başka işler yapanlar… İşte öykü bu biçimde başladı.
Tayfun Belet
BARIŞ MANÇO ÜZERE SEVİLMEK İSTİYOR
Bu çarşıyı hala terk etmeyen ünlü olmak hayaliyle yaşayan isimlerle belgesel izleyicisini buluşturdunuz. Bu şahıslarla ilgili genel izleniminizi merak ettim. Belgeselinize dahil ederken neler yaşadınız? Sizi zorlayan sahneler oldu mu? Etkilendiğiniz öyküler oldu mu?
Ünlü olmak sıkıntısı aslında bizim düşündüğümüz üzere bir şey değil onlar için. Güçlü olmak için de ünlü olmak isteyenler var, evet lakin çarşıdakilerin problemi epey daha derin adeta bir var oluş sıkıntısı. örneğin örnek aldıkları sanatkarlar var birçoklarının. Hatta örnek almanın ötesinde imajlarını, isimlerini o sanatkarlara benzetmeye çalışanlar… örneğin bunlardan birini anlatayım: Ahmet Işık olan ismini mahkeme sonucuyla “Işık Manço” olarak değiştirmiş, komiserliği bırakmış, saçlarını uzatmış, Anadolu Rock söylüyor… Onun en büyük motivasyonu yolda kendisini Barış Manço’ya benzeten beşerler. Barış Manço üzere hürmet görmek, onun üzere sevilmek… İşte Işık Manço için ünlü olmak sıkıntısı bu kadar.
ÇOK SAMİMİ SICAK BEŞERLER
Sinemada 20-25 kişi yer aldı. Bunların ortasında dükkân sahiplerinden, müzikçilere, bestekarlara hepsi hayli samimi, epey sıcak insanlardı. senelerca kimsenin kapılarını çalmadığı ve bahtına terkedilmiş bir Unkapanı vardı ben oraya gittiğimde. Birinci başlarda kuşkuyla bakanlar, orada sinema yapmamı istemeyen beşerler da oldu. Natürel ki birtakım güç anlar yaşandı lakin düşünsenize yıllardır “yeni” olmayan bir yerde “yepyeni”idik, güvenemediler. Her şeye karşın Şahabettin Arvas, Vural Şahin, Fikret Kuroğlu, ve Süper Candan benim orada ne yapmak istediğimi hayli güzel anlamışlardı ve yanımda oldular. “Yeni” yerine “bizden biri” dediler bana ve onların yardımları yardımıyla oradaki beşerler vakit içinde beni içlerine kabul ettiler. Başta sıcak bakmayanlar da bu sayede sinemada samimiyetle yer aldılar ve orada sinema çekmeme ellerinden geldikçe yardımcı oldular.
Bu çarşının en tanınan olduğu periyotlarla ilgili belgeselde de anlatılan notlar var. Siz araştırmalarınız sırasında ne çeşit bilgilere ulaştınız? Dünden bugüne şöhret basamaklarını çıkanlar için dijitalleşmenin haricinde neler değişmiş? Bu hususta izlenimlerinizi merak ettim.
Her şeydilk evvel Unkapanı’nda o eski kalabalık, o eski şaşalı günler artık yok. Müzik üretim şirketlerinin kapılarında oluşan uzun kuyruklar yok. Ses yarışları yok. Zirvelere çıkıp “beni ünlü yapmazsanız kendimi yakarım” diye feryat edenler yok. Değişim yok bu yüzden Z nesli da yok. Lakin umut deseniz hala var, hayaller deseniz hala var. Güya 1980’lerde vakit durmuş gidenler gitmiş lakin kalanlarda hala tıpkı umut, tıpkı fikirler, tıpkı nakarat… Yeşilçam sinemalarındaki renkler vardır ya hani, eski ancak insanı içine çeken sihirli renkler, işte oradaki dünyanın o denli bir rengi var. Vakte ayak uyduramamış ortasında binlerce anıyı yaşatan o sihirli renkler… İşte bu yüzden orası bir yerden hayli daha fazlası bence. Düşünsenize, Türkiye’nin son 50 yılının fazlaca büyük sosyolojik çıkarımlarına sahne olmuş bir yer burası. O duvarlar neler görmüş neler işitmiş kim bilir? Bu yüzden oraya yalnızca bir yer diyemem. 15-20 yıl evvel müziğin dijitalleşmeye başlamış bulunmasına karşın hala Anadolu’nun çeşitli yerlerinden ünlü olmaya gelen ve hala Unkapanı’nın sihrine inanan insanların olması burayı bir yerden daha fazlası yapan en değerli öge bence…
TEKNOLOJİYE YENİLMİŞ
Unkapanı’nın son halini sizin belgeselinizde gördük. Çarşının dünü, bugünü ve yarını üzerinden Türkiye’deki müzik piyasasını değerlendirmenizi istesek bize neler söylersiniz?
Vakti vaktinde insanların ticaret alışkanlıkları tek bir yerde toplanmak üzerine kurulmuş. örneğin; kuyumcular çarşısı diye bir sistem kurulur, orada üreticiler, tamirciler, satıcılar olur ve beşerler tüm muhtaçlıklarını tek bir yerde giderirlermiş. Ziynet eşyası almak, satmak ya da tamir ettirmek isteyen herkes tek bir çarşıda tüm bu gereksinimlerini çarçabuk karşılayabilirmiş. Hatta bir mesleğin erbabı olmak isteyenler bile çırak olarak bu çarşılara giderlermiş. Bu klasik sistem, Unkapanı Plakçılar Çarşısı’nda da birebir biçimde kurulmuş. Stüdyolar, bestekarların ofisleri, imal, dağıtım ve satış şirketleri hepsi tek bir çarşıda toplanmış. halbuki ki günümüzde neredeyse tüm gereksinimlerimizi internet üzerinden karşılayabilmekteyiz. Durum bu türlü olunca, Unkapanı Plakçılar Çarşısı da teknolojik gelişmeler karşısında yalnızca sembolik bir yapı olarak kalmıştır. Müzik bir daha tıpkı müzik ama fiziki olarak bir ortada olmayı gerektirmeyen bir biçimde de varlığını sürdürebiliyor. Beşerler artık kendi müziklerini kendileri yapabiliyor, bu müzikleri paylaşabiliyor ve yapıtlarının dijital ortamda satışını bile yaparak bir yıldız olabiliyor. Müzik yapmak isteyen insanların artık bir mekan’a ve kendilerini toplumun beğenisine ulaştıracak bir insan’a gereksinimi olmadan da yapıtlarını üretebiliyor olması, Türkiye’deki müzik piyasasının yarını ismine bize hayli şey söylemekte…
Artık herkes dijital yerde
Ayrıntılı, renkli ve beraberinde hüzünlü imajların eşlik ettiği ve birinci gösterimini geçtiğimiz aylarda 58. Antalya Altın Portakal’da yapan Unkapanı: Bitmeyen Masal şenlikleri dolaşmaya devam ediyor. Belgeselin yeni öykülerinin, yeni hayatlarının çekim çalışmaları da bir yandan devam ediyor.
-Belgeselde erkekler vardı. Şöhret olmaya çalışan bayanların kıssalarıyla ilgili de bilgilere ulaştınız mı? Onlar daha erken mi piyasayı terk etmiş? İzleniminiz nedir?
Ben aslında “Mekan”ın değil, her insanın bittiğini sandığı bir yere umutlarını bağlayan “İnsan”ın kıssasını anlatmak için yola çıkmıştım. Unkapanı’nda erkek çekmeliyim, ya da bayan çekmeliyim diye bir sonlandırma ile gitmedim natürel. Maksadım Unkapanı’nın gerçek sahiplerinin şahit olduğum trajikomik kıssalarını aktarmaktı ve 1,5 yıl süren çekimlerim esnasında daha epey erkeklerle karşılaştım. Gözlemlediğim kadarı ile bayanlar oldukçatan elini eteğini Unkapanı’ndan çekmiş ve günlük rutinlerinde bir Unkapanı durağı olmaksızın yalnızca belli günlerde gerekli olan sayılı işler için çarşıya uğruyorlardı. Fakat bu durumu “piyasayı terk etmek” olarak okunmak bayanların müzik piyasasındaki değerli yerini yok saymak olur. Bu durumu yerinin fonksiyonundaki hal değişikliğine atfetmek daha yanlışsız olacaktır. Evvelden müzik piyasası, “Unkapanı Plakçılar Çarşısı” demek iken artık ise herkes dijital mecralarda. bayanı da erkeği de…
Unkapanı Kasetçiler Çarşısı’nı çekme fikri nasıl ortaya çıktı?
İstanbul Manifaturacılar Çarşısı 6. Blok… yani nam-ı öteki “Unkapanı Plakçılar Çarşısı”. Bizler aslına bakarsanız bu çarşıda hayallerine ulaşanları izlemiş, dinlemiştik televizyonlarda, radyolarda… Pekala ya öbürleri? Hayallerine ulaşamayanlar… Sahi kimdi onlar? Ya Unkapanı? Artık ne biçimde o duvarları altından sanılan, herkesi ünlü eden büyülü masalın yeri? İşte tüm bu sorulara karşılık aramak üzere sinemacı içgüdüsüyle tuttum çarşının yolunu… Unkapanı: Bitmeyen Masal, şöhret seyahatinin binlerce figüranına bir hürmet duruşu olmalıdır diye düşündüm.. Büyük hayallerle Unkapanı’nda albüm yaptıktan daha sonra hayallerine ulaşamayan yüzlerce hatta binlerce insan var. Hepsinin albümleri, kasetleri dükkanların depolarında. 20 yıllık 30 yıllık albümler. Ve hala türkü barlarda, pavyonlarda, üçüncü sınıf gazinolarda, sokaklarda müzik söyleyenler… Hayallerine ulaşabilmek için öteki başka işler yapanlar… İşte öykü bu biçimde başladı.
Tayfun Belet
BARIŞ MANÇO ÜZERE SEVİLMEK İSTİYOR
Bu çarşıyı hala terk etmeyen ünlü olmak hayaliyle yaşayan isimlerle belgesel izleyicisini buluşturdunuz. Bu şahıslarla ilgili genel izleniminizi merak ettim. Belgeselinize dahil ederken neler yaşadınız? Sizi zorlayan sahneler oldu mu? Etkilendiğiniz öyküler oldu mu?
Ünlü olmak sıkıntısı aslında bizim düşündüğümüz üzere bir şey değil onlar için. Güçlü olmak için de ünlü olmak isteyenler var, evet lakin çarşıdakilerin problemi epey daha derin adeta bir var oluş sıkıntısı. örneğin örnek aldıkları sanatkarlar var birçoklarının. Hatta örnek almanın ötesinde imajlarını, isimlerini o sanatkarlara benzetmeye çalışanlar… örneğin bunlardan birini anlatayım: Ahmet Işık olan ismini mahkeme sonucuyla “Işık Manço” olarak değiştirmiş, komiserliği bırakmış, saçlarını uzatmış, Anadolu Rock söylüyor… Onun en büyük motivasyonu yolda kendisini Barış Manço’ya benzeten beşerler. Barış Manço üzere hürmet görmek, onun üzere sevilmek… İşte Işık Manço için ünlü olmak sıkıntısı bu kadar.
ÇOK SAMİMİ SICAK BEŞERLER
Sinemada 20-25 kişi yer aldı. Bunların ortasında dükkân sahiplerinden, müzikçilere, bestekarlara hepsi hayli samimi, epey sıcak insanlardı. senelerca kimsenin kapılarını çalmadığı ve bahtına terkedilmiş bir Unkapanı vardı ben oraya gittiğimde. Birinci başlarda kuşkuyla bakanlar, orada sinema yapmamı istemeyen beşerler da oldu. Natürel ki birtakım güç anlar yaşandı lakin düşünsenize yıllardır “yeni” olmayan bir yerde “yepyeni”idik, güvenemediler. Her şeye karşın Şahabettin Arvas, Vural Şahin, Fikret Kuroğlu, ve Süper Candan benim orada ne yapmak istediğimi hayli güzel anlamışlardı ve yanımda oldular. “Yeni” yerine “bizden biri” dediler bana ve onların yardımları yardımıyla oradaki beşerler vakit içinde beni içlerine kabul ettiler. Başta sıcak bakmayanlar da bu sayede sinemada samimiyetle yer aldılar ve orada sinema çekmeme ellerinden geldikçe yardımcı oldular.
Bu çarşının en tanınan olduğu periyotlarla ilgili belgeselde de anlatılan notlar var. Siz araştırmalarınız sırasında ne çeşit bilgilere ulaştınız? Dünden bugüne şöhret basamaklarını çıkanlar için dijitalleşmenin haricinde neler değişmiş? Bu hususta izlenimlerinizi merak ettim.
Her şeydilk evvel Unkapanı’nda o eski kalabalık, o eski şaşalı günler artık yok. Müzik üretim şirketlerinin kapılarında oluşan uzun kuyruklar yok. Ses yarışları yok. Zirvelere çıkıp “beni ünlü yapmazsanız kendimi yakarım” diye feryat edenler yok. Değişim yok bu yüzden Z nesli da yok. Lakin umut deseniz hala var, hayaller deseniz hala var. Güya 1980’lerde vakit durmuş gidenler gitmiş lakin kalanlarda hala tıpkı umut, tıpkı fikirler, tıpkı nakarat… Yeşilçam sinemalarındaki renkler vardır ya hani, eski ancak insanı içine çeken sihirli renkler, işte oradaki dünyanın o denli bir rengi var. Vakte ayak uyduramamış ortasında binlerce anıyı yaşatan o sihirli renkler… İşte bu yüzden orası bir yerden hayli daha fazlası bence. Düşünsenize, Türkiye’nin son 50 yılının fazlaca büyük sosyolojik çıkarımlarına sahne olmuş bir yer burası. O duvarlar neler görmüş neler işitmiş kim bilir? Bu yüzden oraya yalnızca bir yer diyemem. 15-20 yıl evvel müziğin dijitalleşmeye başlamış bulunmasına karşın hala Anadolu’nun çeşitli yerlerinden ünlü olmaya gelen ve hala Unkapanı’nın sihrine inanan insanların olması burayı bir yerden daha fazlası yapan en değerli öge bence…
TEKNOLOJİYE YENİLMİŞ
Unkapanı’nın son halini sizin belgeselinizde gördük. Çarşının dünü, bugünü ve yarını üzerinden Türkiye’deki müzik piyasasını değerlendirmenizi istesek bize neler söylersiniz?
Vakti vaktinde insanların ticaret alışkanlıkları tek bir yerde toplanmak üzerine kurulmuş. örneğin; kuyumcular çarşısı diye bir sistem kurulur, orada üreticiler, tamirciler, satıcılar olur ve beşerler tüm muhtaçlıklarını tek bir yerde giderirlermiş. Ziynet eşyası almak, satmak ya da tamir ettirmek isteyen herkes tek bir çarşıda tüm bu gereksinimlerini çarçabuk karşılayabilirmiş. Hatta bir mesleğin erbabı olmak isteyenler bile çırak olarak bu çarşılara giderlermiş. Bu klasik sistem, Unkapanı Plakçılar Çarşısı’nda da birebir biçimde kurulmuş. Stüdyolar, bestekarların ofisleri, imal, dağıtım ve satış şirketleri hepsi tek bir çarşıda toplanmış. halbuki ki günümüzde neredeyse tüm gereksinimlerimizi internet üzerinden karşılayabilmekteyiz. Durum bu türlü olunca, Unkapanı Plakçılar Çarşısı da teknolojik gelişmeler karşısında yalnızca sembolik bir yapı olarak kalmıştır. Müzik bir daha tıpkı müzik ama fiziki olarak bir ortada olmayı gerektirmeyen bir biçimde de varlığını sürdürebiliyor. Beşerler artık kendi müziklerini kendileri yapabiliyor, bu müzikleri paylaşabiliyor ve yapıtlarının dijital ortamda satışını bile yaparak bir yıldız olabiliyor. Müzik yapmak isteyen insanların artık bir mekan’a ve kendilerini toplumun beğenisine ulaştıracak bir insan’a gereksinimi olmadan da yapıtlarını üretebiliyor olması, Türkiye’deki müzik piyasasının yarını ismine bize hayli şey söylemekte…
Artık herkes dijital yerde
Ayrıntılı, renkli ve beraberinde hüzünlü imajların eşlik ettiği ve birinci gösterimini geçtiğimiz aylarda 58. Antalya Altın Portakal’da yapan Unkapanı: Bitmeyen Masal şenlikleri dolaşmaya devam ediyor. Belgeselin yeni öykülerinin, yeni hayatlarının çekim çalışmaları da bir yandan devam ediyor.
-Belgeselde erkekler vardı. Şöhret olmaya çalışan bayanların kıssalarıyla ilgili de bilgilere ulaştınız mı? Onlar daha erken mi piyasayı terk etmiş? İzleniminiz nedir?
Ben aslında “Mekan”ın değil, her insanın bittiğini sandığı bir yere umutlarını bağlayan “İnsan”ın kıssasını anlatmak için yola çıkmıştım. Unkapanı’nda erkek çekmeliyim, ya da bayan çekmeliyim diye bir sonlandırma ile gitmedim natürel. Maksadım Unkapanı’nın gerçek sahiplerinin şahit olduğum trajikomik kıssalarını aktarmaktı ve 1,5 yıl süren çekimlerim esnasında daha epey erkeklerle karşılaştım. Gözlemlediğim kadarı ile bayanlar oldukçatan elini eteğini Unkapanı’ndan çekmiş ve günlük rutinlerinde bir Unkapanı durağı olmaksızın yalnızca belli günlerde gerekli olan sayılı işler için çarşıya uğruyorlardı. Fakat bu durumu “piyasayı terk etmek” olarak okunmak bayanların müzik piyasasındaki değerli yerini yok saymak olur. Bu durumu yerinin fonksiyonundaki hal değişikliğine atfetmek daha yanlışsız olacaktır. Evvelden müzik piyasası, “Unkapanı Plakçılar Çarşısı” demek iken artık ise herkes dijital mecralarda. bayanı da erkeği de…