JoKeR
Active member
BİROL BİÇER
her insanın dinden anladığı, kendi idrakince payına düşen bir hisse vardır. Kimi dini zahiri boyutlarıyla şeriat, kimi tarikat, kimi de batıni boyutlarıyla hakikat ve beceri olarak algılar, nasiplenir yahut gaye edinir. Dinin amacı olarak herkes kendine bir gaye tayin eder: Kimi salt imanı, kimi şer’i ahkama riayeti, kimi azaptan kurtularak cennete kavuşmayı, kimi Hakkın isteğini, kimin ise O’nun Zatını, O’na yakın olmayı, O’na ulaşmayı dinden ana gaye olarak benimser.
Hakikat ve beceri boyutunu yaşamayı hedefleyen tasavvuf ya da tahkik ehlinin büyük bir kısmına göre ise dinin aslî ve sonuncu gayesi beşeri gerçek insan mertebesine çıkararak halifetullah sırrına ulaştırmak bir öbür deyişle har şeyin öncedeni ve ahiri, zahiri ve batını, kaynağı ve terbiyecisi, yaratıcısı olan tek ve gerçek varlık olan Allah’ı bilmek, bulmak, sevmek, daha sonrasında isteğine ermek, O’na yakınlaşmak, ulaşmak ve nihayet O’nunla vahdete ermektir. Herkese nasip olmasa da dinin en temel, aslî, son gayesi ve amacı budur.
Bu gayeye ulaşan, Hakk’ı bulan, O’nu bilme sanatı olarak bahşedilen hünere ulaşan, O’nun sıfatlarına mazhar, isimlerine tecelligah olma lütfunu kişiselyetlerinde tahakkuk ettiren ve ötürüsıyla Allah’a yakınlık payesi üzere en büyük mertebeye erişen kullara veli ya da çoğul haliyle evliyâ deniliyor.
“Veli /evliyâ sözlerinin geldiği ‘vly’ kökünün birincil mânâsı ‘yakın, akraba, bitişik’ olandır. Buradan iki mânâ kümesi türer: Bir cihetten ‘dost olmak’ ve öbür bir cihetten de ‘irşad etmek, sevk etmek, himâye altına almak’… ötürüsıyla veli, tam olarak ‘dost’ yakın olan lakin bununla birlikte mesela İbn Mansur’un Lisanü’l-Arab’da belirttiği üzere ‘nasir’ yani ‘muavenet eden’, ‘müdebbir’ yani ‘düzenleyen/idare eden’ mânâsına gelir” formunda bir tanımlama getiriyor. Her peygamberin de evvel veli olduktan daha sonra nebî olarak seçildiğini unutmamak gerekiyor. Sülemî de bu durumu şu veciz kelamla tabir ediyor aslına bakarsanız: “Velâyetin bittiği yerde nübüvvet başlar.”
Sufi Kitap’ın Fransızca aslından çeviri ettirerek Velâyet Mührü- İbn Arabi Öğretisinde Nübüvvet ve Velâyet ismiyle yayımladığı Michel Chodkiewicz’in klasik yapıtında dinin ve onun aslını, özünü gerçekleştirme uğraşı olarak nitelenebilecek tasavvuf ya da tahkik yolunun şayet olmazsa olmazı, hem kaynağı hem meyvesi olan bu mertebeye erişmiş Allah dostlarını bahis ediniyor.
EVLİYA OLMADAN TASAVVUF OLMAZ
Velâyet Mührü – İbn Arabi Öğretisinde Nübüvvet ve Velâyet, Michel Chodkiewicz, Çev: Birol Biçer, Sufi Kitap, Mart 2022, 240 sayfa
Chodkiewicz, İslam dininin ve tasavvufun en kilit kavramlarından olan velâyet sıkıntısının değerine şu satırlarla dikkat çekiyor:
“Tasavvuf ve velâyet birbirinden ayrılamaz. Evliyâ olmadan Tasavvuf diye bir şey kelam konusu olamaz; Tasavvuf onların velâyetinden doğar, oradan beslenir ve sonucunda bir daha velâyeti doğurur.”
Chodkiewicz, Velayet Mührü’nde Allah dostlarını Kuran-ı Kerim ve hadis-i nebeviler başta olmak üzere Tirmizî, Kuşeyrî, Abdülkadir Geylani, Albdülkadir el-Cezairi, Ruzbihan-ı Baklî, Ebu Talip El-Mekkî, Ebu Bekir Verrâk üzere tasavvuf ehlinin ve olağan ki Şeyh-i Ekber namıyla mâruf Muhyiddin İbn Arabî’nin yapıtlarından, ferdî müşahedat ve keşiflerinden yola çıkarak anlatıyor.
Chodkiewicz, velî denilen zatların insanlık ismine niye değerli olduğunu İbn Arabî’den nakille şu biçimde özetliyor: “Hem dünyevî birebir vakitte semavî olan velî en ulvî ile en süflîyi, Hakk ile halkı birleştiren kimsedir. Vârisi olduğu Muhammedî Hakîkat üzere o da ‘iki deniz’i birleştiren berzahtır. Şayet o kevnîyetteki nizamın teminatçısı ve ötürüsıyla rahmet-i ilâhînin vasıtasıysa manevî silsile-i meratipte mertebesi ne olursa olsun, görevi her şeydilk evvel rahmeti her şeyi kuşatan Rahim’in (Araf, 156.) memuru olmaktır.”
NEBİLERİN MİRASÇISI VELİLER
Velayet Mührü, tasavvuf denilince temel sıkıntıyı teşkil eden velâyet konusunu ve bu konuda tıpkı Hz. Peygamberin hatem-i enbiyâ olması üzere kilit ve mühür mahiyetinde bir noktayı teşkil eden hatem-i evliyâyı (velilerin mührü ya da velayet mührü) bahis ediniyor. Nübüvvet ile velâyet içindeki bağı, risalet ve velâyetin ne demek olduğunu, her nebinin bununla birlikte bir velî olduğu hakikatini, velîlerin nebilere naip ve varis olarak onlara mahsus ilimlere mirasçı olmalarını, her velînin bir peygamberin meşrebine mensup olma vasfını açıklıyor.
İbn Arabî başta olmak üzere şahsen hassü’l-havas olarak bilinen velî zatların hem nazarî birebir vakitte keşfe dayalı müşahedelerine dayanan bu eser evliyâ çeşitlerini, katmanlarını, velîler içindeki hiyerarşik yapıyı, makamlarını, kutup, evtad, abdal, müheyyemun üzere ricalullah denilen bu hiyerarşinin görevli en üst katmanlarını ve efrad üzere Hakk’tan diğer kimseye hesap vermeyen ferdiyyet sırrına erişmiş Allah dostlarını, bunların fonksiyonlarını, velilerin bu yoldaki seyr ü süluklarının müşterek ögelerini ve gerçekleştirdikleri kendi miraçlarını işin birinci elden üstatlarının müşahedelerinden naklediyor.
her insanın dinden anladığı, kendi idrakince payına düşen bir hisse vardır. Kimi dini zahiri boyutlarıyla şeriat, kimi tarikat, kimi de batıni boyutlarıyla hakikat ve beceri olarak algılar, nasiplenir yahut gaye edinir. Dinin amacı olarak herkes kendine bir gaye tayin eder: Kimi salt imanı, kimi şer’i ahkama riayeti, kimi azaptan kurtularak cennete kavuşmayı, kimi Hakkın isteğini, kimin ise O’nun Zatını, O’na yakın olmayı, O’na ulaşmayı dinden ana gaye olarak benimser.
Hakikat ve beceri boyutunu yaşamayı hedefleyen tasavvuf ya da tahkik ehlinin büyük bir kısmına göre ise dinin aslî ve sonuncu gayesi beşeri gerçek insan mertebesine çıkararak halifetullah sırrına ulaştırmak bir öbür deyişle har şeyin öncedeni ve ahiri, zahiri ve batını, kaynağı ve terbiyecisi, yaratıcısı olan tek ve gerçek varlık olan Allah’ı bilmek, bulmak, sevmek, daha sonrasında isteğine ermek, O’na yakınlaşmak, ulaşmak ve nihayet O’nunla vahdete ermektir. Herkese nasip olmasa da dinin en temel, aslî, son gayesi ve amacı budur.
Bu gayeye ulaşan, Hakk’ı bulan, O’nu bilme sanatı olarak bahşedilen hünere ulaşan, O’nun sıfatlarına mazhar, isimlerine tecelligah olma lütfunu kişiselyetlerinde tahakkuk ettiren ve ötürüsıyla Allah’a yakınlık payesi üzere en büyük mertebeye erişen kullara veli ya da çoğul haliyle evliyâ deniliyor.
“Veli /evliyâ sözlerinin geldiği ‘vly’ kökünün birincil mânâsı ‘yakın, akraba, bitişik’ olandır. Buradan iki mânâ kümesi türer: Bir cihetten ‘dost olmak’ ve öbür bir cihetten de ‘irşad etmek, sevk etmek, himâye altına almak’… ötürüsıyla veli, tam olarak ‘dost’ yakın olan lakin bununla birlikte mesela İbn Mansur’un Lisanü’l-Arab’da belirttiği üzere ‘nasir’ yani ‘muavenet eden’, ‘müdebbir’ yani ‘düzenleyen/idare eden’ mânâsına gelir” formunda bir tanımlama getiriyor. Her peygamberin de evvel veli olduktan daha sonra nebî olarak seçildiğini unutmamak gerekiyor. Sülemî de bu durumu şu veciz kelamla tabir ediyor aslına bakarsanız: “Velâyetin bittiği yerde nübüvvet başlar.”
Sufi Kitap’ın Fransızca aslından çeviri ettirerek Velâyet Mührü- İbn Arabi Öğretisinde Nübüvvet ve Velâyet ismiyle yayımladığı Michel Chodkiewicz’in klasik yapıtında dinin ve onun aslını, özünü gerçekleştirme uğraşı olarak nitelenebilecek tasavvuf ya da tahkik yolunun şayet olmazsa olmazı, hem kaynağı hem meyvesi olan bu mertebeye erişmiş Allah dostlarını bahis ediniyor.
EVLİYA OLMADAN TASAVVUF OLMAZ
Velâyet Mührü – İbn Arabi Öğretisinde Nübüvvet ve Velâyet, Michel Chodkiewicz, Çev: Birol Biçer, Sufi Kitap, Mart 2022, 240 sayfa
Chodkiewicz, İslam dininin ve tasavvufun en kilit kavramlarından olan velâyet sıkıntısının değerine şu satırlarla dikkat çekiyor:
“Tasavvuf ve velâyet birbirinden ayrılamaz. Evliyâ olmadan Tasavvuf diye bir şey kelam konusu olamaz; Tasavvuf onların velâyetinden doğar, oradan beslenir ve sonucunda bir daha velâyeti doğurur.”
Chodkiewicz, Velayet Mührü’nde Allah dostlarını Kuran-ı Kerim ve hadis-i nebeviler başta olmak üzere Tirmizî, Kuşeyrî, Abdülkadir Geylani, Albdülkadir el-Cezairi, Ruzbihan-ı Baklî, Ebu Talip El-Mekkî, Ebu Bekir Verrâk üzere tasavvuf ehlinin ve olağan ki Şeyh-i Ekber namıyla mâruf Muhyiddin İbn Arabî’nin yapıtlarından, ferdî müşahedat ve keşiflerinden yola çıkarak anlatıyor.
Chodkiewicz, velî denilen zatların insanlık ismine niye değerli olduğunu İbn Arabî’den nakille şu biçimde özetliyor: “Hem dünyevî birebir vakitte semavî olan velî en ulvî ile en süflîyi, Hakk ile halkı birleştiren kimsedir. Vârisi olduğu Muhammedî Hakîkat üzere o da ‘iki deniz’i birleştiren berzahtır. Şayet o kevnîyetteki nizamın teminatçısı ve ötürüsıyla rahmet-i ilâhînin vasıtasıysa manevî silsile-i meratipte mertebesi ne olursa olsun, görevi her şeydilk evvel rahmeti her şeyi kuşatan Rahim’in (Araf, 156.) memuru olmaktır.”
NEBİLERİN MİRASÇISI VELİLER
Velayet Mührü, tasavvuf denilince temel sıkıntıyı teşkil eden velâyet konusunu ve bu konuda tıpkı Hz. Peygamberin hatem-i enbiyâ olması üzere kilit ve mühür mahiyetinde bir noktayı teşkil eden hatem-i evliyâyı (velilerin mührü ya da velayet mührü) bahis ediniyor. Nübüvvet ile velâyet içindeki bağı, risalet ve velâyetin ne demek olduğunu, her nebinin bununla birlikte bir velî olduğu hakikatini, velîlerin nebilere naip ve varis olarak onlara mahsus ilimlere mirasçı olmalarını, her velînin bir peygamberin meşrebine mensup olma vasfını açıklıyor.
İbn Arabî başta olmak üzere şahsen hassü’l-havas olarak bilinen velî zatların hem nazarî birebir vakitte keşfe dayalı müşahedelerine dayanan bu eser evliyâ çeşitlerini, katmanlarını, velîler içindeki hiyerarşik yapıyı, makamlarını, kutup, evtad, abdal, müheyyemun üzere ricalullah denilen bu hiyerarşinin görevli en üst katmanlarını ve efrad üzere Hakk’tan diğer kimseye hesap vermeyen ferdiyyet sırrına erişmiş Allah dostlarını, bunların fonksiyonlarını, velilerin bu yoldaki seyr ü süluklarının müşterek ögelerini ve gerçekleştirdikleri kendi miraçlarını işin birinci elden üstatlarının müşahedelerinden naklediyor.