Yol, türkü ve öykü

JoKeR

Active member
Pilli radyomu yavaşça ses açtım. TRT Türkü. İncebelli bardağa çay doldurdum. (Bazıları nasıl oluyorsa çay aldım diyorlar.) Pencereyi soluma alıp oturdum. Çayın buğusuna Sabahat Akkiraz’ın duru sesi karışıyor: “… hoş sevdası serimde tüter…” Çaydan bir yudum içiyorum.. Önümde bir sehpa, sehpanın üstünde bir kitap: Geçti Dost Kervanı.

Gazetemizin usta muharrirlerinden Mehmet Şeker, gazeteciliğinin yanısıra şairliği, dergiciliği ve radyoculuğu ile tanınır. Şeker’in Dem Dem Demokrasi (şiir) ve Muhalif Tebessüm ismiyle yayımlanmış iki yapıtı vardı. Bunlara, pandemi günlerinde Geçti Dost Kervanı eklendi. (Şeker bu kitabıyla Türkiye Müellifler Birliği ‘Öykü’ mükafatına lâyık görüldü.)

İsmini Erzincan (Tercan) yöresine ilişkin bir türküden alan kitabın girişi ile içerideki kıssalarda de karşımıza ‘türkü’ çıkıyor: “Deli gönül feryad etme boşuna.” (Sivas yöresi, s. 18). “Kalktı göç eyledi Avşar elleri.” (Kırşehir yöresi, s. 88). “Varın deyin nazlı yâre, ayrılık son gecesi.” (Elazığ yöresi, s. 106).

Geçti Dost Kervanı, Mehmet Şeker, İz Yayıncılık


Girişteki kelamları Pir Sultan Abdal’a ilişkin dörtlüğün iki satırı, …./ Bir yiğidin kaygısı serinde tüter / Bu ayrılık bize mevtten beter / … halinde. halbuki bu satırları şu biçimde hatırlıyorum: .. / Bir hoş sevdası serimde tüter / Bu ayrılık bana mevtten beter / …

‘Olay-durum’ öyküsü yazıyor Şeker. Lisanı epeyce yalın. Abartmıyor, süslemiyor, dolandırmıyor. Neyi nasıl konuşuyorsak o denli yazıyor. Daha doğrusu anlatıyor. Seni, beni, ülkemiz insanını yani kendini resmediyor ve bunu, “… ..hikâyelerin bir kısmı kendi yaşadıklarım. Kimileri arkadaşlarımın maceraları.” diye özetliyor.

Birfazlaca kıssada kendimi bulmam Şeker’in kaleminin beşere ve hayata ne derece ‘kuvvetli’ dokunabildiğini gösteriyor. Ayrıyeten metinlerde yer yer Hüzün ve Tasadüf’le, Uzun Çarşı’nın Uluları’yla yahut Memleket Hikâyeleri’yle (Ayfer Tunç) karşılaşmak ayrıyeten hoş.

Önümüzdeki 27 metnin dördü yol ile ilgili: Aslında Çok da Şey Etmemek Lâzım, Bizim Sürücü Hem Kekeme Hem Geveze Çıktı, bu biçimde Bir Üşümek Görülmüş müdür? ve Vosvos Macerası.. Dört-beş öyküde daha yol ve sürücülük sârih olarak görülüyor. Şeker, bir yanıyla ‘yol’ demekse öbür yanıyla da ‘türkü’ demek. Bunu, bizi uzun ince yollara düşürüp oradan ‘içli’ türkülere sürükleyen kaleminden anlıyoruz.

Asansörde Panik, Düğünde Bir Gazi, Gözüm Gördü Gönlüm Yanıldı, Karavana, Sis Farları ve Urşit Ne Yanıt Versin? başlıklı öykülerine baktığımızda hüznünde, sıkıntısında ve garipliğinde bizi gülümsetmeyi başaran bir lisan görüyoruz. Bazıları bu lisanı ‘muzip’lik diye isimlendiriyor, birtakımı ‘ironik’ diyor, ben, ‘gülümseten, tebessüm ettiren’ diye niteliyorum.

Şeker’in anlattıklarında artık bize uzak olan yakın geçmişimiz var. Mektup var, kamyon var. Askerlikte tutulan nöbet, iftar için kesilen karpuz var. Unutulan müzikler, okunası kitaplar, hayaller, kırgınlıklar, yenilmişlikler var. Mahalle, köy ve gurbet var. Hülâsa hayli çabuk eskittiğimiz ve unuttuğumuz Türkiye var.

Sayfa 82-83’teki ‘kara seneler’ı anlatan fotoğrafa göz gezdirelim: “… Ülkede kan gövdeyi gdolayıyor. … her taraf parsellenmiş. … Sol ve sağ ismiyle anılan kısımlar içindeki gayret birtakım kimi taşlı sopalı, kimi birtakım silahlı ve bombalı. Kahvehaneler taranıyor, otomobiller havaya uçuruluyor, … ülke ateş ortasında. Kardeş kardeşe düşman.”

Heyhat! Ne çabuk unuttuk o günleri!..

Kitaptaki yürüyüş, Vosvos Macerası’yla bitiyor. Ne demişler: Temel pehlivanlar sona güreşir!..

“Nasip. her neyse onunla yetineceksin. Fazlasını istemek hayatı acılaştırır.” (s. 69) cümlesiyle bitirelim.

Bitirirken, göçüp giden kervanlara karışan canlarımız Nusret Özcan’a, Hamit Can’a, Kadir Demirel’e, Âkif Emre’ye ve şehit Mustafa Cambaz’a dualar, selâmlar gönderelim!..

Bir kelam bir dize..
Yeni okuduğum Kayıp Söz’de (Oya Baydar) rastlayıp altını çizdiğim “..kendinden öbür gidecek yerin yok…” cümlesi beni merhum Nurettin Topçu Hoca’nın şu lafına götürdü: “… dünyada tahminen her şeyi bulmak kolay, kendini bulmak zormuş. Kendimizi nerede bulalım? Kendi dışımızda nereye koştuksa gurbette kaldık. ….” (Var Olmak).
Orhan Veli’yi de Delikli Şiir’le yadedelim:
“Cep delik, cepken delik, / Kol delik, mintan delik, / Yen delik, kaftan delik, / Kevgir misin be kardeşlik!”

Para üstü Hoşgör Köftecisi



Eylül sonu Elif’e test kitabı almak için Zeytinburnu’ndaki Kafdağı kitabevine gitmiştim. Arkadaşların kolay kolay bulup getirdiği kitap büyük uzunluk, parlak kağıda basılmış ve yaklaşık 220 sayfa. Aldım, “80 TL” dedi Serkan beyefendi. Pazarlık yaptık, öğrenci indirimi, personel yardımı derken fiyatı 56 TL’ye düştü. 60 TL verdim. Serkan beyefendi, para üstü veremediğini yerine ince bir kitap alabileceğimi söyleyince Hoşgör Köftecisi’ni aldım. Şair Orhan Veli’nin (1914-1950) hikâyeleri!

Yapı Kredi’den basılan (13. baskı) 58 sayfalık bu kitapta, beş kıssa, (şairane) bir yazı, bir (W. Saroyan) kıssa çevirisi ve bir de konuşma yeralıyor. Kapaktaki siyah-beyaz O. Veli fotoğrafını görünce, ‘Bu fotoğraf başlı başına bir öykü aslına bakarsanız, fazlasına gerek yok!’ dedim ve yarım saat bu hoşluğu seyrettim.

Garip akımının öncüsü olarak görülen şairin ‘toplumcu-gerçekçi’ diyebileceğimiz stilde yazdığı kıssaları, şiirle düzyazı içinde gdolayıp getiriyor insanı. Biraz Çehov’u biraz da S. Ali’yi görüyoruz satırlarında. ‘Deniz’ epeyce bariz. O denli ki okurken -sanki- bir tekneye binip açılıveriyorsunuz maviliklere!..

O. Veli, şiirleri, derleme ve çeviri yapıtları ile öne çıkmış bir şair olabilir ancak kısa ömrüne öyküler de sığdırmış. Gönül isterdi ki bu ‘küçürek’ yapıtla yetinmeyelim. Kitabın art kapağındaki, “Keşke genç yaşta kaybetmeseydik de, o hoş şiirler üzere bu hoş kıssalardan de daha hayli yazsaydı.” sözüne yürekten katılıyorum.

Hoşgör Köftecisi bana öbür bir kitabın kapağını da araladı. Okumak için sıraya aldığım bu kapsamlı yapıtın ismi, Bir Roman Kahramanı: Orhan Veli, müellifi Haluk Oral. (Yapı Kredi Yayınları, 2015).

Okuyalım-Okutalım..



Bu sefer üç kitap tavsiye edeceğim.

Birincinin yeni yayımlanmış bir ‘gezi’ kitabı. Mustafa Kutlu’dan: Topkapı’dan Topkapı’ya, Dergâh Yayınları.

Sâniyen bir öykü: Adem’in Kekliği ve Chopin, Mustafa Çiftci, İrtibat Yayınları.

Üçüncü sırada ‘70’li senelerdaki hayatımızı resmeden bir kitap var: Bir Mâniniz Yoksa Annemler Size Gelecek, Ayfer Tunç, Can Yayınları.
 
Üst