JoKeR
Active member
Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Türk Lisanı ve Edebiyatı Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Orhan Kemâl Tavukçu ile Yûnus’un en eski yazmalarında varyantlar halinde bulunan ve gerek söyleyiş gerekse içerik prestijiyle Yûnus üslubunu yansıtan şiirleri içeren Yûnus Emre ve Divan’ı isimli çalışmasını konuştuk.
-Yûnus Emre divanının bir epey yayını var. Siz yeni çalışmanızda nüshalar ekseninde nasıl bir yaklaşımla divanı oluşturdunuz?
söylemiş olduğiniz üzere Yûnus Emre Divanı daha evvel bir fazlaca sefer yayımlandı; bu meyanda değerli çalışmalar ortaya konuldu. Bizim çalışmamız Divan’ın en eski (hemen tamamı 15. yüzyıla tarihlenebilecek) beş nüshasını temel alarak hazırlandı; bu biçimdece Yûnus’a ilişkin olduğu noktasında kuşkuların en aza indirgendiği manzumelerin Yûnus’un söyleyişine en yakın biçimde neşredildi. Bu yaklaşım stilinden ötürü yayımlanan kitapta yalnızca kelamı edilen beş nüshada bulunan 304 manzume yer aldı.
Orhan Kemâl Tavukçu
-Kitabınızda da değerlendirdiğiniz, Yûnus’a dair son vakit içinderda ortaya çıkarılan evraklar şaire dair detaylarımizi ne noktaya getirdi?
Bu çalışmada, hakkındaki mevcut ayrıntıları göz gerisi etmeden yeni evrak ve ayrıntıların yorumlanmasıyla Yûnus Emre’nin ömrüne dair birtakım kıymetli detaylar gün ışığına çıkarıldı. Bu cümleden ismi, ailesi, memleketi, seyahatleri, mesleği, eğitim durumu, ümmîliği, etrafı, kaynakları ve şiirinin en önemli özelliklerine dair yeni bir bakış açısı geliştirildi.
-Neler ortaya çıktı pekala?
Buna bakılırsa Yûnus’un, hayatının birinci devirlerini Orta Anadolu’da bugünkü Aksaray, Nevşehir Kırşehir üçgeninde geçirdiği; sonrasındasında artan Moğol baskısıyla batıya göçmek zorunda kaldığı; ahiler içerisinde bulunduğu; Edebâlî, Sadreddin Konevî üzere kişiliklerle irtibatı olduğu; “ümmî” olmadığı bu kelimeyi bir mahlas üzere kullandığı vb. Yûnus araştırmalarında “yeni” olarak nitelendirilebilecek sonuçlara ulaşıldı.
İLK AKADEMİK ÇALIŞMA KÖPRÜLÜ’NÜN
-Yûnus’u akademik manada birinci kere Fuat Köprülü 1919 yılında yayımladığı Türk Edebiyatında Birinci Mutasavvıflar kitabında ele aldı. daha sonraki çalışmaların da “genellikle Köprülü’nün çizdiği çerçeveyle sonlu kal”dığını söylüyorsunuz. Bu durum Yûnus araştırmalarını nasıl etkiledi?
Fuat Köprülü üzere büyük bir âlimin çizdiği çerçeve, biroldukca alanda olduğu üzere “Yûnus Emre Araştırmaları”nda da belirleyici olmuştur. Çoklukla, Köprülü’nün kendi vaktinde ulaştığı doküman ve bilgilere bağlı olarak geliştirdiği yorumlar kâfi görüldüğü için bahisle ilgili araştırmalar gereğince derinleşememiştir.
Yunus Emre ve DivanınHaz. Orhan Kemal TavukçunVakıfbank YayınlarınKasım 2022n552 sayfa
TÜRK LİSANINDAN BESLENMİŞTİR
-Kitapta bahsetmiş olduğuniz “Yûnus Mektebi”nin Türk edebiyatına etkisi ne ölçekte olmuştur?
Kitapta bahsedilen evvela Yûnus’un da müntesip olduğu yani Yûnus’u besleyen mekteptir. Bu meyanda Yûnus’un kendisindilk evvel Türk lisanı, kültürü ve medeniyetiyle ilgili belirleyici olan çabucak bütün kaynaklardan istifade ettiği ve bunlardan elde ettiği birikimi şiirleri üzerinden muhataplarına aktardığı görülmektedir.
-Yûnus’u takip edenler de var ama…
Yûnus’un takipçileri problemine gelince; onun ne yazık ki çağında hak ettiği ölçüde ilgi gördüğünü söylemek mümkün değildir; temsil ettiği yerli ve ulusal üslup çeşitli sebeplerden yalnızca tekke-tasavvuf etraflarında yayılmış o denli ki Türk Edebiyatı’nın klasik devri olarak söz edebileceğimi 16. yüzyıldan itibaren birtakım etraflarda “Yûnus şiiri” makus şiir örneği olarak gösterilmiştir.
-Yûnus Emre divanının bir epey yayını var. Siz yeni çalışmanızda nüshalar ekseninde nasıl bir yaklaşımla divanı oluşturdunuz?
söylemiş olduğiniz üzere Yûnus Emre Divanı daha evvel bir fazlaca sefer yayımlandı; bu meyanda değerli çalışmalar ortaya konuldu. Bizim çalışmamız Divan’ın en eski (hemen tamamı 15. yüzyıla tarihlenebilecek) beş nüshasını temel alarak hazırlandı; bu biçimdece Yûnus’a ilişkin olduğu noktasında kuşkuların en aza indirgendiği manzumelerin Yûnus’un söyleyişine en yakın biçimde neşredildi. Bu yaklaşım stilinden ötürü yayımlanan kitapta yalnızca kelamı edilen beş nüshada bulunan 304 manzume yer aldı.
Orhan Kemâl Tavukçu
-Kitabınızda da değerlendirdiğiniz, Yûnus’a dair son vakit içinderda ortaya çıkarılan evraklar şaire dair detaylarımizi ne noktaya getirdi?
Bu çalışmada, hakkındaki mevcut ayrıntıları göz gerisi etmeden yeni evrak ve ayrıntıların yorumlanmasıyla Yûnus Emre’nin ömrüne dair birtakım kıymetli detaylar gün ışığına çıkarıldı. Bu cümleden ismi, ailesi, memleketi, seyahatleri, mesleği, eğitim durumu, ümmîliği, etrafı, kaynakları ve şiirinin en önemli özelliklerine dair yeni bir bakış açısı geliştirildi.
-Neler ortaya çıktı pekala?
Buna bakılırsa Yûnus’un, hayatının birinci devirlerini Orta Anadolu’da bugünkü Aksaray, Nevşehir Kırşehir üçgeninde geçirdiği; sonrasındasında artan Moğol baskısıyla batıya göçmek zorunda kaldığı; ahiler içerisinde bulunduğu; Edebâlî, Sadreddin Konevî üzere kişiliklerle irtibatı olduğu; “ümmî” olmadığı bu kelimeyi bir mahlas üzere kullandığı vb. Yûnus araştırmalarında “yeni” olarak nitelendirilebilecek sonuçlara ulaşıldı.
İLK AKADEMİK ÇALIŞMA KÖPRÜLÜ’NÜN
-Yûnus’u akademik manada birinci kere Fuat Köprülü 1919 yılında yayımladığı Türk Edebiyatında Birinci Mutasavvıflar kitabında ele aldı. daha sonraki çalışmaların da “genellikle Köprülü’nün çizdiği çerçeveyle sonlu kal”dığını söylüyorsunuz. Bu durum Yûnus araştırmalarını nasıl etkiledi?
Fuat Köprülü üzere büyük bir âlimin çizdiği çerçeve, biroldukca alanda olduğu üzere “Yûnus Emre Araştırmaları”nda da belirleyici olmuştur. Çoklukla, Köprülü’nün kendi vaktinde ulaştığı doküman ve bilgilere bağlı olarak geliştirdiği yorumlar kâfi görüldüğü için bahisle ilgili araştırmalar gereğince derinleşememiştir.
Yunus Emre ve DivanınHaz. Orhan Kemal TavukçunVakıfbank YayınlarınKasım 2022n552 sayfa
TÜRK LİSANINDAN BESLENMİŞTİR
-Kitapta bahsetmiş olduğuniz “Yûnus Mektebi”nin Türk edebiyatına etkisi ne ölçekte olmuştur?
Kitapta bahsedilen evvela Yûnus’un da müntesip olduğu yani Yûnus’u besleyen mekteptir. Bu meyanda Yûnus’un kendisindilk evvel Türk lisanı, kültürü ve medeniyetiyle ilgili belirleyici olan çabucak bütün kaynaklardan istifade ettiği ve bunlardan elde ettiği birikimi şiirleri üzerinden muhataplarına aktardığı görülmektedir.
-Yûnus’u takip edenler de var ama…
Yûnus’un takipçileri problemine gelince; onun ne yazık ki çağında hak ettiği ölçüde ilgi gördüğünü söylemek mümkün değildir; temsil ettiği yerli ve ulusal üslup çeşitli sebeplerden yalnızca tekke-tasavvuf etraflarında yayılmış o denli ki Türk Edebiyatı’nın klasik devri olarak söz edebileceğimi 16. yüzyıldan itibaren birtakım etraflarda “Yûnus şiiri” makus şiir örneği olarak gösterilmiştir.